“Αλλάξτε πολιτική, κανένας νέος δεν θα επιστρέψει στη χώρα με εργασιακές συνθήκες γαλέρας»

Άμεση ανάσχεση των καταστροφικών για τους νέους, υφεσιακών πολιτικών λιτότητας που συνεχίζονται από την παρούσα κυβέρνηση και αύξηση των μισθών και των εισοδημάτων ως η μόνη επιλογή με ισχυρό σωρευτικά επεκτατικό αποτέλεσμα, ζήτησε ο Γραμματέας Νεολαίας ΓΣΕΕ Γιάννης Πούπκος, στην παρέμβασή του, στη Βουλή στην Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, παρουσία του Υφυπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Αθανάσιου Ηλιόπουλου. «Το τρίπτυχο μισή δουλειά, μισός μισθός και ελάχιστη σύνταξη δεν οδηγεί πουθενά» τόνισε. Αναφέρθηκε σε προσπάθεια εξωραϊσμού των πραγματικών στοιχείων που αφορούν στη νεανική ανεργία και παράλληλα στην έκρηξη της μερικής, φθηνής και ανασφάλιστης εργασίας για χιλιάδες νέους. Χαρακτήρισε ντροπή τη συνέχιση της εφαρμογή του υπο-κατώτατου μισθού για τους νέους κάτω των 25 ετών καθώς και το γεγονός ότι η αγορά εργασίας ζητά αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, προσφέρει εργασία για απόφοιτο Λυκείου και ταυτόχρονα προσφέρει αμοιβές – μισθό κατώτερο του αποφοίτου Γυμνασίου. Αυτό οδηγεί στη σημαντική διόγκωση του φαινομένου brain drain για τη χώρα.

Την ίδια στιγμή 670.000 είναι οι NEETS, οι νέοι εκτός αγοράς εργασίας και εκτός εκπαίδευσης, δείκτης 27,1 % που αποτελεί τον υψηλότερο δείκτη σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Παράλληλα ως χώρα έχουμε τον χαμηλότερο δείκτη δια βίου επαγγελματικής εκπαίδευσης  σε ευρωπαϊκό επίπεδο (3% όταν ο στόχος είναι 15% για το 2020).

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΓΣΕΕ

ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΣΟΤΗΤΑΣ, ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

Η υφεσιακή πολιτική λιτότητας που ακολουθείται σήμερα είναι καταστροφική για όλους τους πολίτες και κυρίως για τους νέους ανθρώπους, διότι έχει οδηγήσει

o   στην κατακόρυφη αύξηση της ανεργίας και κυρίως της νεανικής ανεργίας. Το κύριο στοιχείο που επηρεάζει την αγορά εργασίας και τους νέους στη χώρα μας είναι η έλλειψη επαρκούς ζήτησης από την πλευρά των επιχειρήσεων,

o   στην ανεπαρκή ενσωμάτωση των νέων στην οικονομία, γεγονός που έχει τεράστιες κοινωνικές συνέπειες και προκαλεί μεγάλες οικονομικές απώλειες, οι οποίες μάλιστα, σύμφωνα με τις αναλύσεις, κυμαίνονται από 2% έως 3,5% του ΑΕΠ,

o   στην έκρηξη της μερικής, φθηνής και ανασφάλιστης εργασίας για χιλιάδες νέους ανθρώπους, οι οποίοι, εφόσον καταφέρουν να βρουν εργασία, αναγκάζονται να εργαστούν με πολύ χαμηλούς μισθούς και υπό καθεστώς επισφαλών και μη αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και το χαρακτηριστικό παράδειγμα της καταστροφικής πολιτικής απέναντι στους νέους ανθρώπους που είναι η εφαρμογή του υπο-κατώτατου μισθού για τους νέους κάτω των 25 ετών.

Το 2009 οι προσλήψεις με ευέλικτες μορφές εργασίας αντιστοιχούσαν στο 21% του συνόλου των προσλήψεων, το 2017 αντιστοιχούν στο 54,9%. Η σημαντική ενίσχυση της επισφαλούς απασχόλησης επηρεάζει τη μεταβολή των μισθών, αφού, όπως δείχνουν τα στοιχεία ο μέσος μισθός των απασχολουμένων με μερική απασχόληση το 2017 ήταν 397,67 ευρώ. Η εξέλιξη αυτή επιφέρει σοβαρές μακροοικονομικές επιπτώσεις, καθώς ουσιαστικά λειτουργεί ως κρυφός μηχανισμός λιτότητας και πρέπει να σταματήσει άμεσα και να αντιστραφεί.

o   στην αναγκαστική μετανάστευση εξειδικευμένου προσωπικού (κυρίως νέων ανθρώπων) προς τις βόρειες χώρες της Ε.Ε. (brain drain). Περισσότεροι από 250.000 νέοι έφυγαν από την Ελλάδα. Πρόκειται για νέους, με ανώτερη μόρφωση και υψηλό βαθμό εξειδίκευσης. Η γενιά αυτή των σύγχρονων Ελλήνων μεταναστών έχει ονομαστεί «generation E». Αυτό έχει αποτέλεσμα η χώρα μας να στερείται το πιο σημαντικό της ανθρώπινο κεφάλαιο πάνω στο οποίο θα έπρεπε να στηριχθεί η ανάπτυξη.

Ένας δείκτης ντροπή επίσης της χώρας μας είναι αυτός που αφορά στην «κάθετη αναντιστοιχία».

Σύμφωνα με την έρευνα του ΚΑΝΕΠ – ΓΣΕΕ, το 30,4% των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που είχαν εργασία το 2015, δούλευε σε θέση κατώτερη των προσόντων του, δηλ. σε θέση που υπολείπεται του μορφωτικού του επιπέδου.

Κατά συνέπεια η αγορά εργασίας έχει επίπεδο τεχνολογικής εκπαίδευσης χαμηλότερο από το προσφερόμενο και δεν ανταμείβει το επίπεδο τεχνολογικής εξειδίκευσης των αποφοίτων της τριτοβάθμιάς εκπαίδευσης.

Η αγορά εργασίας ζητά αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, προσφέρει εργασία για απόφοιτο Λυκείου και ταυτόχρονα προσφέρει αμοιβές – μισθό κατώτερο του αποφοίτου Γυμνασίου.

Αυτό οδηγεί στη σημαντική διόγκωση του φαινομένου brain drain για τη χώρα.

Την ίδια στιγμή 670.000 είναι οι NEETS, οι νέοι εκτός αγοράς εργασίας και εκτός εκπαίδευσης (από τους 2,5 εκατομ. νέους Έλληνες μεταξύ 15-34 ετών), δείκτης 27,1 % που αποτελεί τον υψηλότερο δείκτη σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Σύμφωνα με τους Νέους της ΓΣΕΕ, για την αντιστροφή αυτής της κατάστασης απαιτείται μια εναλλακτική πολιτική που να έχει στο επίκεντρό της τον εργαζόμενο, την αύξηση της πλήρους και σταθερής απασχόλησης και των εισοδημάτων, την ενίσχυση της προστασίας των εργατικών και των κοινωνικοασφαλιστικών δικαιωμάτων. Πολιτική με κέντρο βάρους την ανάπτυξη, η οποία πρέπει να είναι άμεσα συνδεδεμένη  με τη δημιουργία μακροπρόθεσμων, βιώσιμων θέσεων εργασίας που θα παρέχουν αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και αμοιβές.

Χρειάζεται λοιπόν η άμεση αντιστροφή κάθε υφεσιακής διαδικασίας, η ανακοπή κάθε μορφής λιτότητας και παράλληλα η ενεργοποίηση μηχανισμών δημιουργίας εισοδημάτων που θα δημιουργήσει επεκτατικές τάσεις στον πραγματικό τομέα και  θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης.

Μηχανισμοί δημιουργίας εισοδημάτων αποτελούν η αύξηση των επενδύσεων και των μισθών.

Η αύξηση των επενδύσεων είναι εξαιρετικά αβέβαιη, Οι επενδύσεις έχουν σταθεροποιηθεί σε ένα επίπεδο σχεδόν 60% χαμηλότερο από αυτό του πρώτου τρίμηνου του 2008 κάνοντας εμφανές το τεράστιο επενδυτικό κενό στο οποίο έχει εισέλθει η χώρα. Η δημοσιονομική λιτότητα και η εφαρμογή της πολιτικής της εσωτερικής υποτίμησης δεν έχουν οδηγήσει στην τόνωση των παραγωγικών επενδύσεων.

Άρα βραχυπρόθεσμα αυτό που απομένει είναι η αύξηση του κατωτάτου μισθού, η επαναφορά των κλαδικών συμβάσεων για να ενισχυθεί η αύξηση στο σύνολο της οικονομίας και να έχει ισχυρότερο θετικό αποτέλεσμα το ΑΕΠ.

Χρειάζεται λοιπόν ένα ισχυρό σοκ απασχόλησης και εισοδημάτων η χώρα. Η αύξηση της απασχόλησης και των αμοιβών είναι η μόνη επιλογή με ισχυρό και σωρευτικά επεκτατικό αποτέλεσμα.

Αντίθετα η επέκταση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης με χαμηλές αμοιβές ως στρατηγική μείωσης του κόστους εργασίας, σε ενα πλαίσιο απουσίας επενδύσεων και τεχνολογικού εκσυγχρονισμού, δεν συμβάλει στη βελτίωση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, γεγονός που επιδεινώνει περαιτέρω την απασχόληση και αυξάνει την ανεργια.

Άμεση προτεραιότητα είναι η δημιουργία ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου προκειμένου να επιτευχθεί μεσοπρόθεσμα η διεύρυνση της παραγωγικής βάσης και η δημιουργία θέσεων εργασίας. Χρειάζεται μια εθνική, κοινωνική αναπτυξιακή συμφωνία στην οποία δεν μπορεί να είναι απούσα η νέα γενιά της πατρίδας μας ούτε φυσικά οι κοινωνικοί εταίροι.

Στην επιτυχία αυτού του νέου παραγωγικού αναπτυξιακού μοντέλου θα πρέπει στη συνέχεια να προσανατολιστούν η οικονομική και η εκπαιδευτική πολιτική της χώρας. Στην Ελλάδα δυστυχώς γίνεται το αντίστροφο.

Πρώτα πρέπει να οριστεί ποιες θέσεις εργασίας πρέπει να δημιουργηθούν και στη συνέχεια θα πρέπει να προσανατολιστούν στο στόχο αυτό η τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση και οι ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης.

Στη Ελλάδα η επαγγελματική εκπαίδευση είναι πλήρως υποβαθμισμένη. 

Έχουμε τον χαμηλότερο δείκτη δια βίου επαγγελματικής εκπαίδευσης  σε ευρωπαϊκό επίπεδο (3% όταν ο στόχος είναι 15% για το 2020).

Η συνεχής απαξίωση στην κοινωνική συνείδηση της Επαγγελματικής Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και του τεχνολογικού τομέα ης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν αποτελεί στρατηγική επιλογή της χώρας, αλλά σημαντικότατη παθογένεια ενός συστήματος που έχει ήδη προσπεραστεί από την πραγματικότητα.

Την ίδια στιγμή, η εμπλοκή των κοινωνικών εταίρων και των επαγγελματικών συλλογικοτήτων στο σχεδιασμό και στη διαμόρφωση των 67 προγραμμάτων σπουδών, του πλαισίου λειτουργίας του εξειδικευμένου ανά ειδικότητα θεσμού της μαθητείας και της πιστοποίησης των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων ανά κλάδο και ειδικότητα της Επαγγελματικής εκπαίδευσης, καθώς και η σύνδεσή τους με τα αντίστοιχα επαγγελματικά περιγράμματα είναι εμφανώς υποτιμημένη, αν όχι ανύπαρκτη. Αυτό πρέπει άμεσα να διορθωθεί.

Είναι επιτακτική η ανάγκη ανάληψης συντονισμένων δράσεων, εθνικών πρωτοβουλιών και ενίσχυσης των ενεργών πολιτικών απασχόλησης. Σε καμία περίπτωση, όμως, οι πολιτικές αυτές δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως «εργαλείο» είτε καταστρατήγησης θεμελιωδών εργασιακών, κοινωνικών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων, είτε περαιτέρω επέκτασης της ευελιξίας και αντικατάστασης του υπάρχοντος εργατικού δυναμικού με «φθηνότερη» και ανασφάλιστη απασχόληση.

Αλλιώς θα συνεχίσουμε ανακυκλώνουμε την ανεργία ή θα καταλήξουμε σε μια ανάπτυξη χωρίς πραγματική αύξηση της απασχόλησης (jobless growth) και θα έχουμε μια ακόμη χαμένη γενιά.

Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να ενισχυθούν τα προγράμματα απασχόλησης νέων και ο θεσμός του «Youth Guarantee», δηλαδή η πολιτική της «Εγγύησης της Νεολαίας» που διασφαλίζει σε κάθε νέο, το δικαίωμα σε θέση εργασίας, εκπαίδευσης ή κατάρτισης 4 μήνες μετά το τέλος των σπουδών του ή 4 μήνες αφότου έχει χάσει την δουλειά του, στα πρότυπα αντίστοιχων πολιτικών που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες της Ε.Ε.

Για τα προγράμματα για τους νέους που εφαρμόζονται πρέπει, πέραν των άλλων, να υπάρχει δέσμευση του εργοδότη για τη διατήρηση του προσωπικού της επιχείρησης ώστε να μην λειτουργούν ως μηχανισμός υποκατάστασης του υφιστάμενου προσωπικού από τους «φθηνότερους» ωφελούμενους-εργαζόμενους του Προγράμματος, γεγονός που θα επιφέρει εκ διαμέτρου αντίθετα αποτελέσματα από τα προσδοκώμενα και φυσικά έλεγχος (monitoring) και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των διαφόρων προγραμμάτων (π.χ. τι ποσοστό από αυτούς που εκπαιδεύτηκαν ή εργάστηκαν παρέμειναν τελικά στην επιχείρηση και για πόσο διάστημα, αν υπήρξε αυξημένη προστιθέμενη αξία στην ενίσχυση της επαγγελματικής σταδιοδρομίας των ωφελουμένων, αν υπάρχει αντιστοίχιση των δεξιοτήτων που απέκτησαν με τις σύγχρονες ανάγκες της αγοράς εργασίας ώστε να υπάρξει μείωση της ανεργίας).

Θα ήθελα εδώ να επισημάνω τις υψηλού επιπέδου έρευνες τόσο του ΙΝΕ – ΓΣΕΕ όσο και του ΚΑΝΕΠ - ΓΣΕΕ στις οποίες εμπεριέχονται πολύ χρήσιμα συμπεράσματα, τις ετήσιες και ενδιάμεσες εκθέσεις για την ελληνική οικονομία καθώς και τις προτάσεις του ΙΝΕ για τον Ανασχεδιασμό των Ενεργητικών Πολιτικών Απασχόλησης, οι οποίες είναι δημοσιευμένες και υπάρχουν στα αντίστοιχα site.

Επίσης θα ήθελα να αναφερθώ σε μία πρόσφατη πρωτοβουλία της Νεολαίας ΓΣΕΕ. Νέοι συνδικαλιστές από την περιοχή της Μεσογείου, εκπρόσωποι των Συνδικαλιστικών Συνομοσπονδιών των χωρών μας, συναντηθήκαμε στην Αθήνα, στην ΓΣΕΕ, με σκοπό να συζητήσουμε τα κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι άνθρωποι στις χώρες μας, να ενώσουμε τις φωνές μας  και να συντονίσουμε τη δράση μας και καταλήξαμε σε ένα κοινό κείμενο με προτάσεις για τα θέματα των νέων εργαζομένων και της ανεργίας των νέων (ανάρτηση σε σχετικό site).

Κλείνοντας, με τις παρατηρήσεις και τις προτάσεις που ανέπτυξα παραπάνω, πιστεύουμε ότι θα καταστεί δυνατό να ξεφύγουν οι νέοι άνθρωποι από το εργασιακό περιθώριο στο οποίο βρίσκονται και να αντιμετωπιστούν τα οξυμένα προβλήματα φτώχειας, υλικής υστέρησης και κοινωνικού αποκλεισμού που βιώνουν σήμερα.

Βέβαια θα ήθελα να δηλώσω ότι βλέποντας να συνεχίζεται η εφαρμογή των πολιτικών λιτότητας και ύφεσης, οι οποίες κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση με τις δικές μας προτάσεις, δεν μπορώ να πω ότι είμαι αισιόδοξος.

Είμαι όμως βέβαιος ότι κανένας νέος άνθρωπος δεν θα επιστρέψει σε μια χώρα με μισθούς Βουλγαρίας και με εργασιακές συνθήκες γαλέρας.

Το τρίπτυχο μισή δουλειά, μισός μισθός και ελάχιστη σύνταξη δεν οδηγεί πουθενά.