Αιχμές για τους υπεύθυνους

Η Υφυπουργός Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης (Μακεδονίας-Θράκης) Μαρία Κόλλια-Τσαρουχά, υποδέχτηκε σήμερα Πέμπτη 19 Μαρτίου 2015, στο ΥΜΑΘ, τον Αναπληρωτή Υπουργό Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Ευάγγελο Αποστόλου, προκειμένου να τον ενημερώσει για την κατάσταση που επικρατεί στη Μακεδονία και τη Θράκη, όσον αφορά τις πλημμύρες και τις καταστροφές που υπέστησαν οι περιοχές.

Μετά τη συνάντηση με τον κ. Αποστόλου, η Υφυπουργός έκανε την ακόλουθη δήλωση:

“Πρόσφατα, ευρύτερες περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης, επλήγησαν από ακραία καιρικά φαινόμενα και ιδιαίτερα από τις πλημμύρες, που συνέβησαν στις λεκάνες απορροής των διασυνοριακών ποταμών (Ελλάδος – Βουλγαρίας). Οι περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και της Κεντρικής Μακεδονίας επλήγησαν ιδιαίτερα και δοκιμάστηκαν σκληρά. Υπήρξαν εκτεταμένες καταστροφές, κύρια σε έργα υποδομής, σε αγροτικές καλλιέργειες και κατοικήσιμες περιοχές, ευτυχώς χωρίς ανθρώπινες απώλειες. Οι καταστροφές προήλθαν κυρίως από την αδυναμία των ποταμών να διοχετεύσουν τον τεράστιο υδάτινο όγκο που κατέβηκε από τα βόρεια.

Τα προβλήματα αυτά, επαναλαμβάνονται διαρκώς τα τελευταία χρόνια και, δυστυχώς, σε ολοένα μεγαλύτερη ένταση και έκταση.

Η αδυναμία διαχείρισης των υδάτων στις συγκεκριμένες περιοχές, οφείλεται κυρίως στην απουσία της συνεργασίας των εμπλεκομένων φορέων και ανθρώπων. Αναφέρομαι στις λεκάνες απορροής των ποταμών Έβρου και Στρυμόνα, όπου δυστυχώς επικρατεί παντελής έλλειψη σχεδιασμού και υλοποίησης των απαιτούμενων έργων υποδομής. Δυστυχώς τα αντιπλημμυρικά έργα που έπρεπε να εκτελεστούν, δεν θεωρήθηκαν ως προτεραιότητα, και η εκ των υστέρων αποζημίωση των πληγέντων θεωρήθηκε ότι είναι αρκετή. Ακόμη και στις προηγούμενες χρονικές περιόδους, όταν επικρατούσαν διαφορετικές οικονομικές συνθήκες και ήταν ακόμη δυνατή η σχεδίαση μεγάλης έκτασης αντιπλημμυρικών έργων που θα ολοκληρώνονταν σε βάθος δεκαετίας, κανείς δεν άκουσε και δεν συμβουλεύτηκε τους επιστήμονες και οι φόβοι τους προσπεράστηκαν αβασάνιστα.

Είμαι υποχρεωμένη όμως να επισημάνω μια πραγματικότητα, που η σκέψη της και μόνο με τρομάζει, μιας και έχει τρομακτικές συνέπειες για το Νομό Σερρών.

Ο τεχνητός υδατοταμιευτήρας, η λίμνη Κερκίνη, που είναι σήμερα ένας από τους σπουδαιότερους υγροτόπους της Ελλάδος, με σημαντικούς και πολυδιάστατους ρόλους, σημαντικότερος από τους οποίους ήταν να συγκρατεί τα νερά του ποταμού Στρυμόνα και να αποτρέπει τον κίνδυνο πλημμύρας στα χαμηλότερα σημεία της πεδιάδας των Σερρών, κινδυνεύει.

Όλα τα έργα που δημιουργήθηκαν από τον άνθρωπο έχουν ημερομηνία λήξης αν δεν γίνεται συνεχής εργασία πάνω τους, ενώ η απουσία έργων συντήρησης επιταχύνει κατά πολύ το τέλος τους. Έτσι λοιπόν και η χωρητικότητά της Κερκίνης μειώνεται διαρκώς, εξαιτίας των προσχώσεων. Προκειμένου να επιτευχθεί η επέκταση της, επιλέχθηκε κατά το παρελθόν να κατασκευαστεί το φράγμα Λιθοτόπου, με ταυτόχρονη ανύψωση των αναχωμάτων. Το 2005 όμως εμφανίστηκαν στο ανατολικό ανάχωμα διαρροές, και εκπονήθηκε μελέτη ενίσχυσής του. Όμως η ενίσχυση του αναχώματος παραμένει ημιτελής, και ίσως θα πρέπει μετά από τόσα χρόνια λειτουργίας να ελεγχθεί και η ευστάθεια του φράγματος Λιθοτόπου.

Θέλω να τονίσω ότι ειδικοί ερευνητές αναφέρουν ότι κάθε εκατό χρόνια εμφανίζονται δύο ως τρεις φορές πραγματικά ακραία καιρικά φαινόμενα. Δεδομένης της κατάστασης, δεν τολμώ να διανοηθώ τι θα μπορούσε να προκύψει αν κάποια στιγμή συμβούν τέτοια φαινόμενα, που ευτυχώς σήμερα φαντάζουν μακρινά. Υποχρεούμαι όμως να υποστηρίξω απέναντι σε όλους τους σχετικούς φορείς, ότι το μεγαλύτερο τμήμα της πεδιάδος του Νομού Σερρών που αρδεύεται από τη λίμνη Κερκίνη, με τους σημερινούς ρυθμούς προσχώσεων, δεν θα είναι πολύ σύντομα σε θέση να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες διοχέτευσης υδάτων.

Τους πρώτους μήνες του 2015, με αυξημένο επίπεδο βροχόπτωσης τόσο σε Ελλάδα όσο και στη Βουλγαρία, με τη στάθμη της Λίμνης Κερκίνης να ελέγχεται οριακά, εμφανίσθηκε η υπερχείλιση στην Τάφρο Μαυροθαλάσσης. Επιχειρήθηκε ανεπιτυχώς να στηριχτούν τα αναχώματα σε διάφορα σημεία, αλλά τελικά το ανάχωμα στην περιοχή του Πεθελινού έσπασε, και το νερό πέρασε από την περιοχή αποστράγγισης της Αμφίπολης. Το σημαντικότερο είναι ότι οι περαιτέρω προβλέψεις είναι δυσμενείς, μιας και το φαινόμενο είναι σε εξέλιξη, και τα αναχώματα που προστατεύουν όλη την πεδιάδα των Σερρών είναι πλέον κορεσμένα από νερό.

Η αναζήτηση ευθυνών παραμένει και περιλαμβάνει όλους όσους κατείχαν θέση ευθύνης και είχαν τη δυνατότητα λήψης ουσιαστικών μέτρων και πρωτοβουλιών. Όλοι αυτοί έχουν όνομα και επίθετο, και έχουν συγκεκριμένες κομματικές προελεύσεις. Θα ήταν προτιμότερο να ζητήσουν συγνώμη, πριν επιχειρήσουν να μετακυλήσουν το βάρος της ευθύνης σε άλλους ή ακόμη και σε άλλες εξουσίες διοίκησης.

Είμαι υποχρεωμένη ως βουλευτής Σερρών από το 2000 ως σήμερα, χωρίς να αποποιούμαι τις ευθύνες μου, να υπενθυμίσω ότι έχω καταθέσει δεκάδες κοινοβουλευτικές ερωτήσεις για το ζήτημα της Κερκίνης, έχω καταθέσει πολυσέλιδα ενημερωτικά σημειώματα σε επίπεδο Περιφέρειας, ακόμη και σε επίπεδο Πρωθυπουργού, τα οποία όμως παρέμειναν στα αζήτητα. Το ίδιο έπραξαν και οι αρμόδιοι φορείς εκλιπαρώντας για χρηματοδοτήσεις από την πολιτεία.

Δεν έχω απαντήσεις για το τι θα συμβεί αν επικρατήσουν ακραία καιρικά φαινόμενα κατά την περίοδο του Μαΐου σε Ελλάδα και Βουλγαρία, όταν η λίμνη βρίσκεται στο ανώτατο δυνατό ύψος της στάθμης της. Αλλά είναι βέβαιο ότι ακόμη και αν χρησιμοποιηθούν όλες οι δυνάμεις που διαθέτει το Γ' Σώμα Στρατού, δεν θα είναι τότε αρκετές.

Οι επιστήμονες, όπως συμβαίνει συνήθως, καθώς και όσοι υπηρεσιακοί παράγοντες ήταν γνώστες της σοβαρότητας του ζητήματος που αφορούσε την βελτίωση της διαχείρισης της Λεκάνης απορροής του Στρυμόνα κατά τις επιταγές της Οδηγίας ΕΕ2000/60, είχαν επισημάνει έγκαιρα τους κινδύνους και είχαν καταθέσει τις προτάσεις τους. Προβλεπόταν δίκτυο με σταθμούς για την παρακολούθηση της ποιότητας και της ποσότητας των υδάτων στη Λίμνη, τους ποταμούς και τα υπόγεια ύδατα, ένα έργο που θα μπορούσε να παρακολουθήσει τουλάχιστον τον Ελλαδικό χώρο την παροχή στην είσοδο του Στρυμόνα στην χώρα.

Υπάρχει παλαιότερη μελέτη του ΚΑΠΕ για τοποθέτηση σταθμών μέτρησης παροχής ή τουλάχιστον στάθμης τόσο εντός Βουλγαρικού εδάφους (ποταμό Στρυμόνα – Struma) όσο και επί Σκοπιανού (παραπόταμο – Strumeshnitsa). Η Βουλγαρία διατηρεί δίκτυο υδρολογικής παρακολούθησης αρκετών ποταμών, αλλά όχι για το Στρυμόνα. Η απουσία σημαντικών υδατοταμιευτήρων στο Στρυμόνα επί βουλγαρικού εδάφους, δεν επιτρέπει διαχειριστικά να μπορεί να κρατηθεί ποσότητα υδάτων ώστε να φθάνουν στην χώρας μας με καθυστέρηση που θα μας επέτρεπε να προλαβαίνουμε την πιθανή έγκαιρη εκκένωση της Λίμνης, ώστε να δέχεται για ταμίευση περισσότερου νερού, με αντίστοιχο αντιπλημμυρικό όφελος.

Έχουν καταγραφεί τα τεχνικά έργα και αυτά αφορούν την ενίσχυση των αναχωμάτων της Κερκίνης, σύμφωνα με την εγκεκριμένη μελέτη, τον καθαρισμό της κοίτης του Στρυμόνα από τις νησίδες και την ενίσχυση των αναχωμάτων στον κάτω Ρού, τον συμπληρωματικό καθαρισμό της εκβολής της Τάφρου Μαυροθαλλάσης και του Καστρί σε συνέχεια της σχετικής εργολαβίας του 2009, την πραγματοποίηση επανέλεγχου της διατομής στην εκβολή του Στρυμόνα, την ενίσχυση των αποστραγγιστικών αντλιοστασίων στην περιοχή της πρώην λίμνης Αχινού, και την πραγματοποίηση εκτεταμένων καθαρισμών σε όλες τις κύριες αποστραγγιστικές τάφρους.

Ο συνάδελφος αναπληρωτής Υπουργός κ. Αποστόλου, τον οποία δημόσια θα ήθελα να ευχαριστήσω, επισκέπτεται σήμερα τις πλημμυρισμένες περιοχές για να έχει και ο ίδιος μια συνολική εικόνα του προβλήματος που ξεπερνά και τις σημερινές καταστροφές αλλά και τις ίδιες τις αποζημιώσεις των πληγέντων που επιβάλλεται έγκαιρα να ακολουθήσουν. Προηγήθηκε με εντολή του και η επίσκεψη του Υφυπουργού κ. Σγουρίδη, ενώ ο Υπουργός Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης κ. Ν. Βούτσης ενημερώνεται διαρκώς για τις εξελίξεις.

Τα έργα υποδομής που απαιτούνται, και κατ' επέκταση το κόστος τους, παραμένουν δυσθεώρητα και ξεπερνούν τις υπάρχουσες οικονομικές δυνατότητες των δύο γειτονικών εμπλεκομένων χωρών (Ελλάδα – Βουλγαρία). Μόνο η αξιοποίηση όλων των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων θα ήταν σε θέση να προστατεύσει τη Μακεδονία και τη Θράκη.

Ενημέρωσα τον κ. Αποστόλου για το φλέγον θέμα των πλημμυρών στις περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης. Σήμερα θα επισκεφθούμε τις Σέρρες και τις περιοχές που επλήγησαν, ενώ θα οριστεί μεταγενέστερα επίσκεψη και στις άλλες περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης που αντιμετωπίζουν αντίστοιχα προβλήματα.

Η επίσκεψη Υπουργών στο ΥΜΑΘ, όπως σήμερα του κ. Αποστόλου και τις προηγούμενες ημέρες του κ. Σγουρίδη, δείχνουν ότι η Κυβέρνηση βρίσκεται κοντά στους πολίτες και προσπαθεί να λύσει πολλά προβλήματα, κάνοντας το καλύτερο δυνατό στην παρούσα χρονική στιγμή. Στο κτίριο της Αντιπεριφέρειας στις Σέρρες θα πραγματοποιηθεί σύσκεψη όλων των φορέων, προκειμένου να ενημερωθούμε και να δοθούν οι απαραίτητες κατευθύνσεις για την επίλυση των προβλημάτων”.

Από την πλευρά του, ο Αναπληρωτής Υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Ευάγγελος Αποστόλου τόνισε μεταξύ άλλων:

"Κάνουμε μία αρχή συνεργασίας σήμερα, με το Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης, γιατί πιστεύουμε ότι ιδιαίτερα ο πρωτογενής τομέας έχει την ανάγκη της επικοινωνίας με το Υπουργείο, δεδομένου ότι η καρδιά από πλευράς αγροτικής παραγωγής βρίσκεται στη Βόρεια Ελλάδα. Η σημερινή μου επίσκεψη έχει άμεση σχέση με τις ζημιές και τις πλημμύρες που πλήττουν τον νομό Σερρών. Έχουμε βιώσει μία κακή χρονιά από πλευράς καιρικών συνθηκών. Σήμερα θα συζητήσουμε και κυρίως θα συναποφασίσουμε για τις πρώτες μας παρεμβάσεις που αφορούν και τις υποδομές στην Κερκίνη και γενικότερα στις παραποτάμιες και παραλίμνιες περιοχές, αλλά και έχοντας την αρμοδιότητα των αγροτικών θεμάτων θα εξετάσουμε κατά πόσο μπορούμε να αποζημιώσουμε τις απώλειες, είτε σε επίπεδο παραγωγής, είτε σε επίπεδο εισοδήματος και δικαιωμάτων. Θα υπάρξει μία λεπτομερής προσέγγιση, για να μπορέσουμε να ανακουφίσουμε έναν χώρο που τον έχουμε απόλυτη ανάγκη".

Η κα. Μαρία Κόλλια-Τσαρουχά, αμέσως μετά τη συνάντηση στο ΥΜΑΘ, μετέβη μαζί με τον κ. Ευάγγελο Αποστόλου στις Σέρρες, προκειμένου να επισκεφθούν τις πληγείσες περιοχές, όπου θα συμμετέχουν και σε ευρεία σύσκεψη όλων των αρμόδιων φορέων, στο κτίριο της Αντιπεριφέρειας του νομού Σερρών.