Θα έπρεπε ένα φεστιβάλ της δυναμικής αυτού των Φιλίππων, να σήκωνε αυλαία με μία παράσταση ικανή να γεμίσει το κοίλο. Τουλάχιστον.

Ατυχώς, ο καλλιτεχνικός διευθυντής, Θοδωρής Γκόνης, επέλεξε για εναρκτήρια την «Πλάτωνα, Απολογία Σωκράτη», την οποία παράσταση είδαμε οι Καβαλιώτες στο δημοτικό μας θέατρο μερικούς μήνες νωρίτερα. Οπωσδήποτε, δεν έφταιγε η ιδιωτική παραγωγή που ήρθε στο αρχαίο μας θέατρο, αλλά το κακό timing. Δεν γνωρίζω για ποιο λόγο έγινε αυτός ο προγραμματισμός από έναν έμπειρο καλλιτεχνικό διευθυντή, ωστόσο, περί τα 400 άτομα παρακολούθησαν τον εξαίρετο Βασίλη Καραμπούλα να ερμηνεύει-αφηγείται το κείμενο του Πλάτωνα στα αρχαία ελληνικά, άθλο που πραγματοποίησε για πρώτη φορά στο Κ.Θ.Β.Ε. σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη.
Την παράσταση παρακολούθησαν και τα μέλη της ομάδας από το 7ο Θερινό Πανεπιστήμιο Βυζαντινών Σπουδών, που ο Δήμος Καβάλας, σε συνεργασία με το LABEX RESMED (Laboratoire d’excellence “Religions et Sociétés dans le Monde Méditerranéen” (RESMED) Γαλλία, το CENTRE D’ETUDES EN SCIENCES SOCIALES DU RELIGIEUX της ECOLE DES HAUTES ETUDES EN SCIENCES SOCIALES(Γαλλία), το Γενικό Προξενείο της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη και το Insitut Francais de Thessalonique (Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης), διοργάνωσε στην Καβάλα και στο διάστημα 3 με 9 Ιουλίου 2016, με θέμα: «Θρησκεία του κράτους, θρησκεία για το κράτος».
Ευτυχώς, δηλαδή, επειδή φάνηκε ένας αξιοπρεπής αριθμός θεατών και δεν απογοητεύτηκε τόσο ο θίασος, όσο και οι διοργανωτές του φεστιβάλ. Προσωπικά, θα ήθελα μία εντυπωσιακή έναρξη του 59ου φεστιβάλ Φιλίππων, αντάξια της σπουδαιότητας ύπαρξής του. Η οποιαδήποτε άστοχη ενέργεια, απλά το υποβαθμίζει. Εύχομαι σε καλύτερη συνέχεια.
Σημείωμα σκηνοθέτη:
Mε την «Απολογία» φθάνει στην πιο κορυφαία του έκφραση ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός, γιατί σωματοποιείται, αποκτώντας πραγματική και αναμφισβήτητη υπόσταση με τον Σωκράτη, ο οποίος επιλέγει συνειδητά τον θάνατο, αντί να στερηθεί της ελευθερίας να ζει και να δρα αναζητώντας τον πραγματικό σκοπό της ύπαρξής μας, έχοντας καταγράψει, με την απολογία του, τις συμπεριφορές των ανθρώπων και όλη την εικόνα ενός πολιτισμού που πελαγοδρομεί και που μοιάζει πολύ με το σήμερα του δυτικού πολιτισμού.
Ταυτόχρονα, αρχίζει και η δύση του ελληνικού κόσμου, εφ’ όσον το πνεύμα αυτού του πολιτισμού δεν μπόρεσε να ενσωματωθεί μέσα στην πραγματική ζωή, της λειτουργίας της δημοκρατίας και των θεσμών, παραμένοντας σαν μία ουτοπική και άπιαστη ιδέα για ποιητές. Είναι δύσκολο, έως ακατόρθωτο, να καταλάβουμε σήμερα τον πραγματικό χαρακτήρα αυτού του εξόχως οριακού κειμένου μέσα από τη μετάφρασή του, επειδή η μετάβαση του σε μιαν άλλη γλωσσική δομή και μιαν άλλη φωνή, είτε ελληνική, είτε διεθνή, αλλάζει αναγκαστικά και καθοριστικά το ύφος και το ήθος του, άρα και το ήθος του Σωκράτη και του Πλάτωνα.
Κάθε μεταφραστική απόπειρα, όσο πιστή κι αν θέλει να είναι, δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον πρωτότυπο λόγο του κειμένου, αφού εκ των πραγμάτων παράγει μία εντελώς νέα δομή που ενέχει ένα διαφορετικό ήχο και μουσικότητα. Όμως, ο ήχος και οι μουσικές παράμετροι είναι που ρυθμίζουν το νόημα της κάθε φράσης και όχι η τυπική, ή τυποποιημένη, εκφορά μιας σειράς λέξεων. Ο τρόπος που θα ειπωθούν οι λέξεις, καθορίζει την ευκρίνεια του νοήματος. Οι λέξεις για να αποκαλύψουν τη σημασία τους πρέπει να μην ακούγονται σαν λέξεις, αλλά σαν οχήματα σημασιών που διαρθρώνουν το νόημα. Στο άκουσμά τους, όχι απλώς να καταλαβαίνουμε, αλλά κυρίως να νοιώθουμε. Σκοπός, λοιπόν, της εκφοράς του ίδιου του αρχαίου πλατωνικού κειμένου κατά την παράσταση, δεν είναι κάποιος λόγος πρωτοτυπίας, ή μιας στενά φιλολογικής, ή ιστορικής αναζήτησης, αλλά η ανάγκη, από το άκουσμα της φωνής του αυθεντικού έργου, να αφουγκρασθούμε και να νοιώσουμε βιωματικά τα αισθήματα και το ήθος του Σωκράτη.
Δήμος Αβδελιώδης