Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε δώσει κάποιο ραντεβού στο πεζοδρόμιο μπροστά του και όλοι έχουμε θαυμάσει το εσωτερικό του περιμένοντας στην αναμονή. Ως παιδιά, παίξαμε στα μαρμάρινα σκαλιά της εισόδου και αρκετοί κοντοσταθήκαμε και αγοράσαμε ένα πρωϊνό κουλούρι από τους πλανόδιους πωλητές. Μάλιστα, σας μιλώ για κάποιο κτήριο των Σερρών. Καλοσχεδιασμένο, επιβλητικό, που αντέχει στην φθορά του χρόνου. Γιατί όμως σάς το αναφέρω με μισόλογα και δεν σας το αποκαλύπτω; Το κάνω γιατί είναι τόσο πολύ ενταγμένο στην σημερινή εικονογραφία της κεντρικής μας πλατείας, τόσο οικείο και τόσο αγαπητό, που δεν χρειάζεται πολλές-πολλές συστάσεις. Μιλώ ασφαλώς για το κτήριο της Εθνικής Τράπεζας, ένα τοπόσημο της πόλης μας, που ξεφύτρωσε στα ερείπια της πυρικαύστου το διάστημα 1925-1927 δηλώνοντας εμφατικά την παρουσία του νεοελληνικού κράτους  και εγκαινιάζοντας μια  νέα ιστορική περίοδο στην μακρόχρονη πορεία της.

Αναρωτήθηκε όμως κανείς ποιός ήταν ο άνθρωπος πίσω από αυτό το κτήριο; Ποιός ήταν ο αρχιτέκτονας που το σχεδίασε, του έδωσε συγκεκριμμένη αρχιτεκτονική έκφραση και ζωή; Ποιά άλλα κτίρια σχεδίασε και έκτισε;

Για το αρχιτέκτονα και προϊστάμενο της Τεχνικής Υπηρεσίας της Εθνικής Τράπεζας κατά τον μεσοπόλεμο, τον Νικόλαο Ζουμπουλίδη,  έρχεται να μας μιλήσει το πρόσφατα εκδοθέν βιβλίο της Σερραίας συναδέλφου Λίλας Θεοδωρίδου-Σωτηρίου. Το βιβλίο-λεύκωμα αφηγείται τις αναζητήσεις ενός αρχιτέκτονα, που είχε τη δυνατότητα να εκτελέσει μεγάλα έργα με προφανείς στόχους: την επιβολή και το κύρος και ταυτόχρονα μικρά και ευαίσθητα. Γεννημένος στη Σινασό της Καππαδοκείας, με σπουδές στην Κωνσταντινούπολη και Βερολίνο, διαποτισμένος από τις ανακαλύψεις της αιγαιακής προϊστορίας, ενταγμένος στο περιβάλλον του ισχυρότερου οικονομικού ιδρύματος της Ελλάδος και συναναστρεφόμενος την οικονομική ελίτ της εποχής του, ο Ζουμπουλίδης ήταν ένας πρακτικός, αποτελεσματικός και ευφάνταστος αρχιτέκτονας, ένας ικανός διαχειριστής μεγάλων έργων.

Το βιβλίο θίγει,  με αφορμή την περίπτωση του Ζουμπουλίδη, και ένα πλήθος ζητημάτων της μεσοπολεμικής Ελλάδας: τις προσπάθειες εγκατάστασης των προσφύγων, τις ανακαλύψεις σε Κνωσό και Μυκήνες, τις συνεταιριστικές προσπάθειες για υγιεινά προάστεια (όπως η ίδρυση της Φιλοθέης) κ.ά. Ιδιαίτερη έμφαση στα έργα του δίνεται στη χρήση κεραμικών πλακιδίων, χειρονομία συνδεόμενη με την μικρασιατική καταγωγή του και την προσπάθεια αναβίωσης της μικρασιατικής κεραμικής παράδοσης στην μητροπολιτική Ελλάδα. Ιδιαίτερα εμβληματική είναι και η προσωπική του κατοικία στην Φιλοθέη, με τους μινωικού τύπου κίονες και την εμφανή λιθοδομή.

Το βιβλίο είναι γραμμένο σε γλώσσα απλή, κατανοητή και συγχρόνως γλαφυρή, προϊόν μιας συστηματικής και επίμονης έρευνας της συγγραφέως. Συνοδεύεται από πολλές έγχρωμες εικόνες και απευθύνεται σ’ ένα ευρύτατο κοινό προσδοκώντας να συνεισφέρει στην εμβάθυνση της κατανόησης της νεότερης πολιτισμικής μας παραγωγής.

Θα κλείσω την σύντομη αυτή βιβλιοπαρουσίασημε μια επισήμανση τοπικού χαρακτήρα. Αναμφίβολα το βιβλίο της συναδέλφου αποτελεί μια συγκροτημένη αφήγηση και επανατοποθέτηση ενός σημαντικού νεοέλληνα αρχιτέκτονα στο ευρύτερο πλαίσιο της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής ιστοριογραφίας. Ειδικότερα όμως για εμάς, τους Σερραίους, αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία να γνωρίσουμε σε βάθος έναν αρχιτέκτονα που σημάδεψε την εικόνα της σημερινής πόλης μας. Και κάτι τελευταίο: το βιβλίο μας δίνει ένα έναυσμα για να ξαναδούμε με άλλο μάτι το κτισμένο περιβάλλον της πόλης μας, να ξανασυζητήσουμε για την πόλη που ζούμε, πράγμα, που δυστυχώς, κάνουμε  ολοένα και πιο σπάνια ……..

Σημείωση: Το βιβλίο εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο ΔΙΣΙΓΜΑ, των Σερραίων ‘Αγγελου Στορδόπουλου και Ιωάννη Μούργκου και διατίθεται τόσο από την ηλεκτρονική ιστοσελίδα τους, όσο και στα βιβλιοπωλεία της πόλης μας

Σέρρες Δεκέμβρης 2016