Μια ακόμη επιτυχημένη εκδήλωση πραγματοποιήθηκε από την «Ένωση για την Ανάδειξη και Διάδοση της Ελληνικής Γλώσσας» (Ε.Α.Δ.Ε.Γ.), το Σάββατο 24 Μαρτίου 2018 στην φιλόξενη αίθουσα του Ξενοδοχείου  Φίλιππος-Ξενία, ικανοποιώντας  το φιλότεχνο κοινό των Σερρών.

Η εκδήλωση αυτή ήταν η δεύτερη, που αφορούσε στην τέχνη των ψηφιδωτών και το θέμα της ήταν «Βυζαντινό ψηφιδωτό: από τους πρωτοχριστιανικούς χρόνους έως την εικονομαχία». Η πρώτη έγινε τον Φεβρουάριο του 2017 με θέμα «το ψηφιδωτό: μία  αρχαία Μακεδονική τέχνη που κυριάρχησε στον κόσμο».

Εισηγητής και στις δύο εκδηλώσεις ήταν ο αγιογράφος, ψηφιδογράφος και εκπαιδευτικός,  κ. Παύλος Τουραμανίδης, ο οποίος σύμφωνα με την πολύχρονη εμπειρία και τις γνώσεις του, παρουσίασε, αυτή τη φορά, την εξέλιξη της τέχνης του ψηφιδωτού από τα πρωτοχριστιανικά χρόνια έως την εικονομαχία. 

Η εισήγησή του περιελάμβανε, εκτός από το πλούσιο εποπτικό υλικό, όλα τα ιστορικά γεγονότα των περιόδων που ανέπτυξε, καθώς και το θεολογικό υπόβαθρο της εποχής, με αποτέλεσμα να είναι άκρως ενδιαφέρουσα και ενημερωτική από κάθε άποψη.

Όπως εξήγησε, η ψηφιδογραφία κατά τους ελληνιστικούς χρόνους βρισκόταν στην πιο ώριμη και δημιουργική της φάση. Κατόπιν, στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους, δηλαδή μέχρι το 313 (διάταγμα των Μεδιολάνων), ο σκοπός της ήταν καθαρά διδακτικός. Στην συνέχεια, στην παλαιοχριστιανική εποχή, η οποία αρχίζει από τους χρόνους του Μ. Κωνσταντίνου και τελειώνει με την αρχή της εικονομαχίας, και πιο συγκεκριμένα στον 4^ο αιώνα ξεκινάει μία εποχή ραγδαίων εξελίξεων για τη βυζαντινή τέχνη, η οποία έγινε το κατ’ εξοχή μέσον για τη διάδοση των μηνυμάτων της Χριστιανικής θρησκείας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την διάρκεια της εισήγησής του ο κ. Τουραμανίδης, εκτός από την ιστορία του ψηφιδωτού, παρουσίασε παράλληλα και την ιστορία της εικονογραφίας από την εποχή των κατακομβών έως την αρχή της εικονομαχίας.  Καθοριστικός παράγοντας, όπως ανέφερε στη συνέχεια, που έπαιξε αρνητικό ρόλο στην εξέλιξη της εικονογραφίας και του ψηφιδωτού ήταν οι διάφορες αιρέσεις, διότι  οι δημιουργοί λόγω της σύγχυσης και  της αναστάτωσης  δεν μπορούσαν να δημιουργήσουν τα έργα τους.

Παρουσίασε επίσης σε διαφάνειες το υπέροχο ψηφιδωτό δάπεδο του παλατιού της Κωνσταντινουπόλεως, όπου απεικονίζονται συνολικά 150 άνθρωποι και ζώα,  καλύπτοντας 1800 τ.μ. επιφανείας, τα ψηφιδωτά δάπεδα των εκκλησιών του 5^ου και 6^ου αιώνα, όπως της Ροτόντας Θεσσαλονίκης, του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης, του Ναού του Οσίου Δαυίδ στην άνω πόλη Θεσσαλονίκης, της Σάντα Μαρία Ματζόρε της Ρώμης, του Μαυσωλείου Santa Pudenziana Ρώμης κ.ά. Η κορύφωση, όμως, της πρώιμης βυζαντινής τέχνης πραγματοποιήθηκε την εποχή του Ιουστινιανού (527-565μ.Χ.). Ήταν η εποχή που φιλοτεχνήθηκε η Αγιά Σοφιά, η Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης στο Σινά κ.ά., ενώ μετά τον Ιουστινιανό διαδόθηκε ευρέως η λατρεία των ιερών εικόνων.

Στο τέλος της εισήγησής του ο κ. Τουραμανίδης αναφέρθηκε στην φοβερή εποχή της εικονομαχίας, κατά την οποία ανακόπηκε η πορεία της βυζαντινής ζωγραφικής. Στη δεύτερη περίοδο, όμως, της εικονομαχίας με τον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό αρχίζει να αναπτύσσεται η θεολογία της εικόνας, ενώ με τη νίκη της Ορθοδοξίας και το τέλος της εικονομαχίας επέρχεται πλέον μία ουσιαστική αλλαγή σε όλη τη βυζαντινή τέχνη. Η εικόνα κατοχυρώνεται δογματικά, τα θέματα ιστορούνται με αυστηρά καθορισμένα πρότυπα και έτσι έως τα μισά του  15^ου αιώνα έχουμε εξαιρετικά ψηφιδωτά, ενώ οι επόμενοι αιώνες με τους Κομνηνούς, Παλαιολόγους και Μακεδόνες αποτελούν την χρυσή περίοδο της αγιογραφίας. «Τα βυζαντινά ψηφιδωτά είναι μια απόδειξη της αίγλης και της δόξας του Βυζαντίου», τόνισε, τελειώνοντας την ομιλία του. Και συμλήρωσε: «μερικά από αυτά επέζησαν για να μας χαρίζουν μια αίσθηση από τη μεγαλοπρέπεια του Βυζαντίου γενικότερα».

  Μετά το τέλος της εισηγήσεως ο πρόεδρος της Ένωσης, κ. Κυριάκος Γεωργιάδης, ευχαρίστησε θερμά τον κ. Τουραμανίδη για την «πολύ προσεγμένη εισήγησή του διότι έδωσε το ιστορικό και το θεολογικό πλαίσιο» επισημαίνοντας ότι όλες οι εκδηλώσεις της Ε.Α.Δ.Ε.Γ. έχουν σκοπό να αποκαταστήσουν και να καλλιεργήσουν την ιστορική μνήμη. Εξέφρασε επίσης τις θερμές ευχαριστίες του και την ευγνωμοσύνη του, καθώς και όλου του Δ.Σ και των μελών της Ε.Α.Δ.Ε.Γ., για την  προσφορά της ψηφιδωτής εικόνας του Αγίου Δημητρίου που φιλοτέχνησε ο ίδιος και δώρισε, για την οικονομική ενίσχυση των σκοπών της Ενώσεως.

  Στην συνέχεια ο αντιπρόεδρος της Ένωσης, κ. Γιάννης Κιορίδης, έκανε την κλήρωση του εξαιρετικού ψηφιδωτού του Αγίου Δημητρίου, με τυχερή της βραδιάς την κα. Eλένη Ηπειρώτου, στην οποία παραδόθηκε το ψηφιδωτό από τον κ. Γεωργιάδη τις αμέσως επόμενες μέρες. Ο κ. Κιορίδης ανακοίνωσε, τέλος, ότι η επόμενη επιμορφωτική συνάντηση θα γίνει τον μήνα Απρίλιο και ευχήθηκε σε όλους καλή Ανάσταση.

Ευχαριστούμε την κα. Στέλλα Χατζή-Λεκκού για τη δημοσιογραφική κάλυψη της εκδήλωσης και την κα. Χριστίνα Παπαφράγκου για τη φωτογραφική κάλυψη και τη βιντεοσκόπηση. Επισυνάπτεται το φωτογραφικό υλικό της εκδήλωσης.