Κορονοϊός COVID-19:

«Μια παγκόσμια απειλή της υγείας σε εξέλιξη»

Τελευταία ενημέρωση: 24/02/2020

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την εξελισσόμενη επιδημία του νέου κορονοϊού που αποτελεί πολύ σοβαρή απειλή για την ανθρωπότητα, διότι έχει εξαπλωθεί πλέον και στις πέντε ηπείρους, με τελευταία την Αφρική όπου πιστοποιήθηκε μεμονωμένο κρούσμα στην Αίγυπτο. Πέραν της ηπειρωτικής Κίνας από όπου ξεκίνησε, έχουν επιβεβαιωθεί σχεδόν 900 κρούσματα μόλυνσης από τον COVID-19 σε περίπου 30 χώρες και περιοχές, έχουν προσβληθεί συνολικά 76.000 άνθρωποι και προκλήθηκαν 2.361 θάνατοι, από τους οποίους 8 στην Ευρώπη (1 Γαλλία και 7 Ιταλία).

• Τι είναι οι κορονοϊοί:

Πρόκειται για είδος ιών της υποοικογένειας Coronavirinae που πρώτη φορά κατηγοριοποιήθηκε τη δεκαετία του ‘60 όταν εντοπίστηκε σε ρινικές κοιλότητες ασθενών που αντιμετώπιζαν κοινό κρυολόγημα. Η ονομασία τους προέρχεται από τη χαρακτηριστική εμφάνισή τους στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο όπου διακρίνονται εξογκώματα στην επιφάνειά τους σα στέμμα το οποίο στα Λατινικά λέγεται “cοrona”. Μέχρι τώρα ταυτοποιήθηκαν 7 στελέχη κορονοϊών που προσβάλλουν τον άνθρωπο, από τα οποία έγιναν ευρύτερα γνωστά δύο: Ο SARS το 2003 με το ξέσπασμα ενός σοβαρού οξέως αναπνευστικού συνδρόμου που ξεκίνησε επίσης από την Κίνα και ο MERS που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Σαουδική Αραβία το 2012. Σήμερα, οι κορονοϊοί απασχολούν εκ νέου τη διεθνή κοινότητα, αφού στο τέλος του προηγούμενου έτους αναγνωρίστηκε ένα νέο στέλεχος, ο 2019-nCoV. Όπως ανακοίνωσε προσφάτως ο Π.Ο.Υ. στο νέο κορονοϊό δόθηκε η επίσημη ονομασία «Covid-19» με το «co» να αντανακλά στο «corona» (κορώνα), το «vi» στο «virus» (ιός) και το «d» στο «disease» (ασθένεια).

• Πώς μεταδόθηκε ο νέος κορονοϊός στον άνθρωπο;

Η πιθανότερη υπόθεση με βάση γεννητική ανάλυση είναι πως ο ιός μεταδόθηκε από νυχτερίδα σε άλλο θηλαστικό πριν από 20 με 70 χρόνια. Το άγνωστο ακόμη θηλαστικό μετέδωσε για πρώτη φορά τον ιό σε άνθρωπο με προέλευση την κινέζικη πόλη Βουχάν στα τέλη Νοεμβρίου ή στις αρχές Δεκεμβρίου του 2019. Οι τρόποι μετάδοσης του συγκεκριμένου ιού ποικίλουν:

1. Από την αναπνευστική οδό (βήχας, φτάρνισμα, εκκρίσεις).

2. Από τη γαστρεντερική οδό (κόπρανα), καθώς σε ορισμένες περιπτώσεις προκαλεί διάρροια.

3. Από μολυσμένες επιφάνειες τις οποίες αγγίζουμε και στη συνέχεια βάζουμε τα χέρια μας στο στόμα ή τη μύτη εισάγοντας τον ιό στον οργανισμό μας.

Από τα δεδομένα που υπάρχουν μέχρι τώρα φαίνεται πως ο ιός μπορεί να μεταδίδεται ακόμη και στο χρόνο επώασης, δηλαδή πριν ακόμη ο ασθενής εκδηλώσει τα συμπτώματα της λοίμωξης από το νέο κορονοϊό. Τα συμπτώματα εμφανίζονται εντός 2 με 5 ημερών (μέγιστο χρονικό διάστημα 14 μέρες) από τη μόλυνση.

• Ποια είναι τα κλινικά συμπτώματα της λοίμωξης που προκαλεί ο ιός;

Οι κορονοϊοί προκαλούν συνήθως ήπια έως μέτρια λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού με συμπτώματα που προσομοιάζουν με αυτά του κοινού κρυολογήματος: καταρροή, βήχας, πονόλαιμος, κεφαλαλγία, πυρετός. Σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα ή υποκείμενα νοσήματα ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρότερη λοίμωξη στο κατώτερο αναπνευστικό, όπως βρογχίτιδα ή πνευμονία με δύσπνοια, νεφρική ανεπάρκεια, ακόμη και θάνατο.

• Ποιοι είναι οι λόγοι ανησυχίας για την εξάπλωση του ιού;

Όλοι οι επιστήμονες συγκλίνουν στην άποψη ότι το ποσοστό επικείμενης πανδημίας είναι πολύ υψηλό τους επόμενους μήνες. Ένας βασικός παράγοντας ανησυχίας είναι η ανασφάλεια αναφορικά με την ακριβή φύση και τον τρόπο συμπεριφοράς του νέου κορονοϊού. Το στέλεχος COVID-19 εμφανίζει μεν ομοιότητες με παλαιότερα γνωστά στελέχη κορονοϊού, ωστόσο δεν είναι σαφές κατά πόσο μπορεί να προβλεφθεί η εξέλιξη, καθώς και η μετέπειτα μολυσματικότητά του. Ένας άλλος παράγοντας ανησυχίας αφορά στην περίπτωση να γίνει ο νέος κορονοϊός ενδημικός για τον άνθρωπο, κάτι που σημαίνει διαρκή κυκλοφορία του ιού μεταξύ των ανθρώπων και εμφάνιση περιοδικών εξάρσεων της λοίμωξης, όπως συμβαίνει με τον ιό της γρίπης. Ακόμα αξίζει να σημειωθεί ότι κάθε ασθενής με λοίμωξη από τον κορονοϊό μπορεί να μεταδίδει τον ιό για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από εκείνο της γρίπης (περίπου 6 μέρες).

• Ποια είναι τα μέχρι τώρα στατιστικά δεδομένα σχετικά με τον COVID-19;

Τα πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν στατιστικώς ότι ο νέος κορονοϊός είναι πολύ επικίνδυνος και μεταδοτικός:

√ Το 82% των νοσούντων θα εμφανίσει ήπια συμπτωματολογία, το 18% θα χρειαστεί σημαντική ιατρική φροντίδα, ενώ η θνησιμότητα από το νέο κορονοϊό υπολογίζεται στο 2%.

√ Ένας άνθρωπος που νοσεί είναι δυνατόν να μεταδώσει τον ιό σε άλλους 2 με 3 συνανθρώπους του, ενώ η αντίστοιχη αναλογία από τον ιό της κοινής γρίπης είναι 1 προς 1 και στην επιδημία του SARS ήταν 1 προς 1,3. Αυτό σημαίνει ότι το ποσοστό κινδύνου μετάδοσης της επιδημίας μπορεί να φτάσει το 60-80% του παγκόσμιου πληθυσμού αν δεν ελεγχθεί.

√ Με βάση ένα νέο στοιχείο για τη συμπεριφορά του ιού που εμφανίστηκε στη Σιγκαπούρη, τις τελευταίες ημέρες καταγράφονται περιστατικά λοίμωξης που δε συνδέονται με τις γνωστές αλυσίδες μετάδοσης, διαπίστωση που δείχνει την πιθανότητα να έχει ήδη μεταλλαχθεί ο ιός και να έχει γίνει περισσότερο μεταδοτικός.

• Ποιος είναι ο κίνδυνος περαιτέρω εξάπλωσης του ιού στην Ευρώπη;

Ο εντοπισμός ασυμπτωματικών ξενιστών της νόσου σε διάφορα σημεία του πλανήτη και το ξέσπασμα ξαφνικών εστιών μόλυνσης σε χώρες της Μεσογείου, όπως το Ισραήλ ή η Ιταλία, στην οποία ήδη εντοπίστηκε μεγάλος αριθμός κρουσμάτων (250), δημιουργεί μεγάλη ανησυχία για την Ευρώπη. Οι επιστήμονες έφτασαν μπροστά σε άγνωστα φαινόμενα σχετικά με τη διασπορά του νέου κορονοϊού, αναμένουν τον εντοπισμό αρκετά περισσότερων περιστατικών τις επόμενες μέρες και αναγκάστηκαν πλέον να ομολογήσουν ότι η ασθένεια COVID-19 φαίνεται να ξεπερνά τις προσπάθειες περιορισμού της. Το φαινόμενο να αναλαμβάνει ο στρατός στην Ιταλία περιπολίες στους δρόμους και να επιβάλλονται πρόστιμα σε όποιον εισέρχεται ή εξέρχεται από τις «πόλεις-εστίες», είναι ενδεικτικό της κατάστασης πανικού που επικρατεί.

• Ποια είναι η επίσημη θέση του Π.Ο.Υ. σχετικά με τις εξελίξεις;

Ο Γενικός Διευθυντής του Π.Ο.Υ. κ. Τέντρος Αντάνομ Γκεμπεγέσους προειδοποίησε ότι: «Ο χρόνος για τον περιορισμό της ασθένειας τελειώνει και οι δυνατότητές μας να σταματήσουμε την εμφάνιση μιας πανδημίας μειώνονται. Ενώ τα κρούσματα μειώνονταν στην Κίνα όπου ξέσπασε αρχικά η επιδημία, το Σαββατοκύριακο εμφανίστηκαν κάποιες εξαιρετικά εξελισσόμενες εστίες σε άλλες χώρες. Η αύξηση μολυσματικών περιπτώσεων στη Ν. Κορέα είναι μέχρι στιγμής άνευ προηγουμένου, ενώ, επιπλέον, δεν υπάρχει αντιική θεραπευτική αγωγή έναντι του νέου κορονοϊού».

• Πότε αναμένεται να κυκλοφορήσει το εμβόλιο κατά του ιού;

Οι επιδημιολόγοι του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ δήλωσαν προσφάτως ότι η παρασκευή του εμβολίου κατά του νέου κορονοϊού αναμένεται στο τέλος του 2020, διότι χρειάζονται 9-12 μήνες πειραμάτων για να αποδειχτεί η αποδοτικότητα του (4 μήνες δοκιμών στα εργαστήρια και 4 στους ανθρώπους).

• Ποια είναι τα μέτρα προστασίας από τον COVID-19;

Σύμφωνα με τις σχετικές οδηγίες του Π.Ο.Υ. συστήνεται να τεθούν όλα τα κράτη σε ετοιμότητα εφαρμόζοντας επιθετικά εντεινόμενα μέτρα προστασίας και σε ικανοποιητικό βαθμό, όπως καραντίνα, απομόνωση και μέτρα ατομικής υγιεινής δηλαδή: πλύσιμο των χεριών με αντισηπτικά αλκοολούχα διαλύματα ή σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα, κάλυψη του στόματος και της μύτης κατά το φτάρνισμα και τήρηση απόστασης τουλάχιστον 2 μέτρων από άτομα που έχουν συμπτώματα ιογενούς λοίμωξης του αναπνευστικού, ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά που χάρη στα αντιοξειδωτικά τους θωρακίζουν σε σημαντικό βαθμό τον οργανισμό.

• Ποιος είναι ο σχεδιασμός προστασίας στη χώρα μας από τον COVID-19;

Στην Ελλάδα στόχος είναι να εντοπιστεί εγκαίρως εισαγόμενο κρούσμα κορονοϊού και να μην υπάρξει δευτερογενής μετάδοση προς αποφυγή επιδημίας. Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, καθώς και τις οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) και του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), ο κίνδυνος εισαγωγής του ιού στη χώρα μας κρίνεται μέτριος.

Εντωμεταξύ, έχουν ήδη αποσταλεί μέσω του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου αναλυτικές οδηγίες για την πρόληψη διασποράς του ιού και τη διαχείριση πιθανών κρουσμάτων στα ελληνικά νοσοκομεία με τρόπο που να προστατεύει ασθενείς, συνοδούς, ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Οι ασθενείς με πιθανή ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη από τον ιό COVID-19 θα παραπέμπονται στα νοσοκομεία αναφοράς και εκεί θα τοποθετούνται σε απομονωμένο, επαρκώς αεριζόμενο δωμάτιο και ιδανικά σε θάλαμο αρνητικής πίεσης. Κατά τη νοσηλεία τους θα πρέπει να εφαρμόζονται εκτός των βασικών που απαιτούνται για όλους τους ασθενείς, προφυλάξεις επαφής και σταγονιδίων, καθώς και μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας όταν ο ασθενής είναι συμπτωματικός.

• Με ποια κριτήρια αξιολογούνται τα ενδεχόμενα κρούσματα από τον κορονοϊό;

Ο ΕΟΔΥ έχει διαχωρίσει τις περιπτώσεις των πιθανών περιστατικών ως:

1) Στενή επαφή: Άτομο που μένει στην ίδια οικία με επιβεβαιωμένο κρούσμα, άτομο που ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με ασθενή, επαγγελματία υγείας ή άλλο άτομο που παρείχε φροντίδα σε ασθενή, συνταξιδιώτης στο ίδιο αεροσκάφος (σε απόσταση δυο σειρών θέσεων) και μέλη του πληρώματος του αεροσκάφους.

2) Ύποπτο κρούσμα: Ασθενής με οξεία λοίμωξη του αναπνευστικού και είτε «στενή επαφή» με πιθανό ή επιβεβαιωμένο κρούσμα λοίμωξης από το νέο κορονοϊό, είτε ιστορικό ταξιδιού σε περιοχές με συνεχιζόμενη μετάδοση του ιού στην κοινότητα ή εργασία-επίσκεψη σε μονάδα υγείας όπου αντιμετωπίζονται ασθενείς με νέο κορονοϊό.

3) Πιθανό κρούσμα: Ύποπτο κρούσμα με είτε αδιευκρίνιστο αποτέλεσμα εργαστηριακού ελέγχου για το νέο κορονοϊό ή με θετικό αποτέλεσμα με εργαστηριακή μέθοδο που ανιχνεύει γενικώς κορονοϊούς και όχι ειδικά το νέο.

4) Επιβεβαιωμένο κρούσμα: Άτομο με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη λοίμωξη από το νέο κορονοϊό.

• Ποια είναι τα νοσοκομεία αναφοράς για τον COVID-19;

Τα νοσοκομεία που ορίστηκαν να υποδέχονται για νοσηλεία τα περιστατικά με πιθανή ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη από τον ιό COVID-19 είναι τα παρακάτω ανά Υγειονομική Περιφέρεια (ΥΠΕ):

1^η ΥΠΕ: Βασικό: Γ.Ν. Νοσημάτων θώρακος Αθηνών «Η Σωτηρία».

Αναπληρωματικό: Γ.Ν. Αθηνών «Ευαγγελισμός».

2^η ΥΠΕ: Βασικό: Πανεπιστημιακό Γ.Ν. «Αττικόν».

Αναπληρωματικό: Γ.Ν. Ελευσίνας «Θριάσιο».

3^η και 4^η ΥΠΕ: Βασικό: Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «ΑΧΕΠΑ».

Αναπληρωματικά: Γ.Π.Ν. «Αλεξανδρούπολης».

Γ.Ν. Πτολεμαϊδας «Μποδοσάκειο».

5^η ΥΠΕ: Βασικό: Πανεπιστημιακό Γ.Ν. Λάρισας.

Αναπληρωματικό: Γ.Ν. Λαμίας.

6^η ΥΠΕ: Βασικό: Πανεπιστημιακό Γ.Ν. Πατρών «Παναγία η Βοήθεια».

Αναπληρωματικό: Πανεπιστημιακό Γ.Ν. Ιωαννίνων.

7^η ΥΠΕ: Βασικό: Πανεπιστημιακό Γ.Ν. Ηρακλείου.

Αναπληρωματικό: Γ.Ν. Χανίων «Ο Άγιος Γεώργιος».