Θεσμικοί θεματοφύλακες της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων, είναι το τμήμα περιβάλλοντος &υδροοικονομίας της Π.Ε. Σερρών και του αντίστοιχου της ΠΚΜ.

Κυρίως σε αυτούς έπρεπε να απευθυνθούν τα ερωτήματα σχετικά με τις περίεργες «λίμνες», που εμφανίσθηκαν στον ΧΥΤΑ  Παλαιοκάστρου. Από στοιχειώδη ευθιξία, εφόσον τους έχει περιέλθει εις γνώση, κανονικά θα έπρεπε να είχαν ήδη απαντήσει.

Εμείς θα δώσουμε τις δικές μας απαντήσεις πάντως, θέτοντας μάλιστακαι επιπλέον ερωτήματα στους θεσμικούς θεματοφύλακες. Η έκδοση του Δελτίου καθυστέρησε λόγω του κορονοϊού.

Κατ αρχάς οι λίμνες δημιουργήθηκαν από τα διαφυγόντα στραγγίσματα και υπάρχουν από το 2014. Φυσικά και δεν έπρεπε να υπάρχουν. Σε καμία από τις τρεις Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), δεν προβλεπόταν η δημιουργία τους.

Η εφαρμογή των πρώτων Περιβαλλοντικών Όρωντου 2007, προέβλεπε σύστημα συλλογής και άντλησης των στραγγισμάτων από το χαμηλότερο σημείο του πυθμένα του ΧΥΤΑ (φωτο 1), μη επιτρέποντας την άνοδό τους άνω των 40 εκ, διοχέτευσή τους στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας τους και στη συνέχεια, χρησιμοποίησή τους για άρδευση του πρασίνου του ΧΥΤΑή επανακυκλοφορία για ύγρανση του σώματος του ΧΥΤΑ. Όχι διάθεσή τους εκτός ΧΥΤΑ.Ο όρος του ανώτατου επιτρεπτού ορίου των 40 εκ, της στάθμης των στραγγισμάτων τέθηκε για να μην υποστεί βλάβη η γεωμεμβράνη από υπερβολικό φορτίο. Όρος, που κατέστη «θανάσιμα» κρίσιμος, από τη στιγμή, που δεν τοποθετήθηκε κάτω από την γεωμεμβράνη και η προβλεφθείσαστρώση 50 εκ αργίλου, άσχετα αν «παρελήφθη» σαν γενόμενη!!!

Το σύστημα αυτό, της διαχείρισης των στραγγισμάτων, στον δεύτερο ήδη χρόνο λειτουργίας του ΧΥΤΑ (Αύγουστο του 2014), κατέρρευσε πλήρως.Λόγω βλάβης της υποβρύχιας αντλίας, που λειτουργούσε στο υποτιθέμενα προσβάσιμο φρεάτιο συγκέντρωσης και άντλησης των στραγγισμάτων, η στάθμη ανέβηκε (όπως φαίνεται και στην φωτογραφία 2), περίπου 15 μέτρα (!!!). Κάτω από το υπερβολικό φορτίο, που αναπτύχθηκε «έφυγε» το τάπωμα του αγωγού, που είχε τοποθετηθεί για την παροχέτευση των όμβριων υδάτων,στο στάδιο της κατασκευής (Φωτο 1).

Από τον ανοιχτό πλέον αγωγό διέφυγαν τα στραγγίσματα, τα οποία αρχικά διοχετεύθηκαν στο ρέμα, εκτός του ΧΥΤΑ και στη συνέχεια, ύστερα από καταγγελίες των κατοίκων,συγκρατήθηκαν με την κατασκευή αναχωμάτων, δημιουργώντας τις «λίμνες», κάτω από το κύτταρο.

Αρχικά μία, στην έξοδο ακριβώς του αγωγού της φωτογραφίας 1,έκτασης περίπου 100 τμ και βάθους 2 μέτρων, κατά την εκτίμηση των ελεγκτών, που διενήργησαν αυτοψία στις 20-10-2014.

Στη συνέχεια, στις 22-10-2014, στην επόμενη αυτοψία των ελεγκτών, διαπιστώθηκε η απομάκρυνση των στραγγισμάτωναπό την πρώτη λίμνη και εναπόθεσή τους 250 μέτρα περίπου νοτιότερα του κυττάρου, σε ένα νέο φράγμα. Εκεί ακριβώς είναι η μεγάλη «λίμνη».Ο λόγος της απομάκρυνσης των λιμναζόντων από τον πρώτο λάκκο,  ήταν να αποκαλύψουν το εξωτερικό στόμιο του αγωγού και να το ταπώσουν.

Με το κλείσιμο όμως του στομίου του αγωγού, τα στραγγίσματα ανέβηκαν πάλι και έκτοτε, ακριβώς στο σημείο πάνω από το «πλημμυρισμένο» φρεάτιο άντλησης, αφέθηκε ένα άνοιγμα στα απορρίμματα, ένα μεγάλο «πηγάδι», όπου συγκεντρώνονται τα στραγγίσματα, ανερχόμενα σε ένα ύψος πάνω από 25 μέτρα περίπου, πάνω από το βαθύτερο σημείο του πυθμένα του κυττάρου. Εκεί ακριβώς είναι η μικρή «λίμνη» μέσα στο κύτταρο.

Από την επιφάνεια αυτής της λίμνης αντλούνται έκτοτε τα στραγγίσματα, για να οδηγηθούνυποτίθεται στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας τους.

Με την πρώτη τροποποίηση αυτών των όρων στις 14-11-2014, προβλεπόταν περαιτέρω επεξεργασία των στραγγισμάτων μέσω της μονάδας αντίστροφης όσμωσης και διάθεσή τους, κατά σειρά, στο παρακείμενο ρέμα- ξηροχείμμαρο Παλαιοκάστρου-Μπέλιτσα-Στρυμόνα. Στις 9-5-2017 δεν είχε ακόμαεγκατασταθεί η αντίστροφη όσμωση. Στις 25-4-2018 με το Σχέδιο Συμμόρφωσης, επισημαίνεται και πάλι η μη εγκατάσταση της αντίστροφης όσμωσης και τίθεται προθεσμία 2 μηνών για την υλοποίησή της.

Με την δεύτερη τροποποίηση-επικαιροποίηση της ΑΕΠΟ στις 8-5-2019, προτείνεται και πάλι η εγκατάσταση της αντίστροφης όσμωσης, πέραν της αναβάθμισης των υπολοίπων, υφισταμένων, εγκαταστάσεων επεξεργασίας των στραγγισμάτων, όπως και η αύξηση της χωρητικότητας των αποθηκευτικών δεξαμενών,  πριν επιτραπεί η διάθεση τους όπως περιγράψαμε παραπάνω. Προβλέπει δε, μέχρι την ολοκλήρωση αυτών των αναβαθμίσεων, την μεταφορά των ημιεπεξεργασμένων στραγγισμάτων σε άλλες αδειοδοτημένες Μονάδες Επεξεργασίας.

Η ύπαρξή τους από το 2014 (και όχι από το 2018), είναι η καταφανέστατη και κραυγαλέα απόδειξη της συνεχούς παραβίασης των περιβαλλοντικών όρων, η οποία δυστυχώς «διαφεύγει» των ελέγχων των αρμόδιων Υπηρεσιών.

Το περιεχόμενό τους εξ όσων γνωρίζουμε δεν έχει αναλυθεί.

Οι λίμνες αυτές υφίσταντο κατά την διάρκεια της τελευταίας (16-2-2020) αυτοψίας από τους ελεγκτές, αλλά δεν έγιναν αντιληπτές!

Αμείλικτα ερωτήματα προκύπτουν από το πόρισμα ελέγχου, που διενήργησε το Κλιμάκιο Ελέγχου Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της ΠΕ ΣΕΡΡΩΝ, στις 16-2-2020, στον χώρο του ΧΥΤΑ Νεράιδας, ύστερα από την καταγγελία κτηνοτρόφου, που διατηρεί μονάδα δίπλα στον ΧΥΤΑ.

Από το περιεχόμενο του πορίσματος, αλλά και από την προφορική ενημέρωση, που είχαμε σε επίσκεψή μας στα Γραφεία της Υπηρεσίας του Τμήματος Περιβάλλοντος &Υδροοικονομίας ΠΕ Σερρών,  γίνεται σαφές, ότι οι ελεγκτές δεν διαπίστωσαν επί του εδάφους, την ύπαρξη των λιμνών, εντός και εκτός του κυττάρου. Ούτε όμως έλαβαν υπόψη, ως όφειλανκαι τον «βεβαρυμμένο» φάκελο του Φορέα, που ήλεγχαν. Βεβαρυμμένο με  καταδικαστικά πορίσματα και επιβολές προστίμων προηγούμενων ελέγχων και από την ίδια την Υπηρεσία, αλλά και από την προϊσταμένη τους Υπηρεσία της ΠΚΜ.

Συγκεκριμένα:

Γιατί δεν είδαντο τεράστιο άνοιγμα (φωτ. 2), που άφησεεδώ και πολύ καιρό ο διαχειριστής, στο κάτω μέροςτου κυττάρου, για να λιμνάζουν εκεί προφανώς τα στραγγίσματα, προκειμένου να τα αντλούν και να τα προωθούν στην Μονάδα Βιολογικής Επεξεργασίας; Το γεγονός της ανόδου της στάθμης των στραγγισμάτων, σε ύψος 25 μέτρων περίπου από τον πυθμένα (τόσο είναι το βάθος του κυττάρου σε εκείνο το σημείο), από μόνο του δεν αποτελεί ευθεία παράβαση του περιβαλλοντικού όρου, που δεν επιτρέπει την άνοδο της στάθμης των στραγγισμάτων, άνω των 40 εκατοστών(!!!), με την βοήθεια υποβρύχιας αντλίας εντός φρεατίου, που υποτίθεται βρίσκεται κάτω από τον πλημυρισμένο λάκκο, στον πυθμένα του ΧΥΤΑ; Ο όρος αυτός τέθηκε για την αποφυγή διάρρηξης της μεμβράνης λόγω αύξησης της πίεσης από το βάρος των στραγγισμάτων. Αυτή η αυξημένη πίεση, ασκείται αδιάκοπα, από το  2014 (Φωτ.2).

Γιατί δεν είδαν τη λίμνη με τα «αποθηκευμένα» βρομόνερα, που σχηματίσθηκε με την κατασκευή χωμάτινου φράγματος, 200 μέτρα περίπου κάτω από το κύτταρο, της οποίας την ύπαρξη γνώριζαν ήδη από ελέγχουςπου διενήργησε η ίδια η Υπηρεσία το 2014; Και πώς εντελώς συμπτωματικά(!), δύο μέρες μετά την επίσκεψή μας στην Υπηρεσία, διάνοιξε ο εργολάβος το φράγμα και διοχετεύτηκαν τα στραγγίσματα στο ρέμα φθάνοντας 2,5 χιλιόμετρα μακριά, μέχρι την υδρευτική γεώτρηση του Μελενικιτσίου;

Γιατί  το κλιμάκιο δεν πήρε το δείγμα, από τα υγρά λύματα στην έξοδο της μονάδας αντίστροφης όσμωσης, την ημέρα της διενέργειας της αυτοψίας και το πήρε δύο μέρες μετά; Και μάλιστα με ένα περίεργο κατ΄ εμάς πρακτικό δειγματοληψίας;

Πόσο λογικό είναι να στέλνει το δείγμα στο ίδιο (ιδιωτικό) εργαστήριο, που χρησιμοποιεί και ο ίδιος ελεγχόμενος φορέας;

 Πώς γίνεται να αγνοούν παντελώς την ύπαρξη υπόγειου τσιμεντένιου αγωγού (διαμέτρου περίπου μισού μέτρου), από τον οποίο εκβάλλουν κατά διαστήματα βρομόνερα στο μεγάλο ρέμα, ανατολικά της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων; Από πού προέρχονται αυτά τα μαύρα λύματα;

Δεν θα έπρεπε να σημάνουν συναγερμό,σε πρώτη φάση τουλάχιστον,  για την διερεύνηση και αντιμετώπιση του ενδεχόμενου άμεσου κινδύνου επιβαρυντικών επιπτώσεων στα ζώα(αιγοπρόβατα και βοοειδή), που βόσκουν και πίνουν «νερό» σε καθημερινή βάση, στην κοίτη του ρέματος, που διατρέχουν τα βρώμικα νερά σε μήκος 2,5 χιλιομέτρων; Με αποκλεισμό, επί παραδείγματι, της κτηνοτροφικής χρήσης της περιοχής, στην περίπτωση της διαπίστωσης του κινδύνου; Και με τις υδρευτικές γεωτρήσεις τι μέτρα λαμβάνονται;

Για τα παρατηρηθέντα και πάλιαδέσποτα σκυλιά, που ήταν και η αιτία για την καταγγελία του κτηνοτρόφου και την διενέργεια της αυτοψίας από την Υπηρεσία, γιατί δεν ελήφθη καθόλου υπόψη η έκθεση ελέγχου της Υπηρεσίας στις 9-5-2017, όπου αναφέρεται σε αγέλη σκύλων, που εμπόδιζε(!!!) το ελεγκτικό έργο;

Γιατί, ενώ ο Φορέας δεν συμμορφώνεται σε παλαιότερες (του 2017) απαιτήσεις των ελεγκτών δεν εφαρμόζεται ο Νόμος  1650/86 - Άρθρο 30, που προβλέπει αυστηρά πρόστιμα σε περιπτώσεις υποτροπής; Γιατί δεν έθεσαν, αυτή την φορά, καταληκτική προθεσμία, για την συμμόρφωση στις υποδείξεις, που κάνουν στο Πόρισμα;

Τελικά επαληθευόμαστε για μια ακόμη φορά, για αυτά, που επισημάναμε στο ΔΤ που είχαμε εκδώσει στις 20-7-2019,με αφορμή τότε το τραγικό, θανατηφόρο ατύχημα στην Μονάδα Επεξεργασίας:

«Ένα καθεστώς «ανοχής», «ασυλίας» ή και «προστασίας» από πλευράς των ελεγκτικών αρχών, που έδιναν την εντύπωση, ότι είχαν αυτοί, που εκπονούσαν τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων των Έργων (ΧΥΤΑ και Μονάδας Επεξεργασίας των Απορριμμάτων στο Παλαιόκαστροο), που κατασκεύασαν τα έργα αλλά και αυτοί που διαχειρίζονται την λειτουργία τους, μας κάνει να υποπτευόμαστε, ότι το τραγικό αυτό γεγονός ίσως να μην ήταν και τόσο απρόσμενο ατύχημα, αλλά η μοιραία κατάληξη μιας σειράς παραλείψεων στη λήψη και πιστή εφαρμογή μέτρων ασφαλούς λειτουργίας της Μονάδας, με κατάλληλο και εκπαιδευμένο-ενημερωμένο προσωπικό.»

Ποια θα είναι άραγε η επόμενη μοιραία κατάληξη;