i) Το νομοσχέδιο «εκσυγχρονισμού» της περιβαλλοντικής νομοθεσίας

Διανύουμε τις πρώτες μέρες της λήξης του πολυήμερου lockdown, μιας εμπειρίας πρωτόγνωρης για όλους μας. Μετά από πολύ καιρό η ελληνική κοινωνία, που έμεινε στο σπίτι για να αντιμετωπίσει τον κορωνοϊό κάνει τα πρώτα βήματα επαναφοράς στην προηγούμενη κατάσταση. Από το lockdown δεν εξαιρέθηκε ασφαλώς και η δραστηριότητα της Βουλής των Ελλήνων, με τη λειτουργία της να περιορίζεται στην αντιμετώπιση της επείγουσας κατάστασης της πανδημίας και το έργο της να επικεντρώνεται στην κύρωση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου και στην συζήτηση των επίκαιρων ερωτήσεων, παρουσία πάντοτε ελάχιστων βουλευτών. Διαρκούσης, λοιπόν, αυτής της ιδιότυπης έκτακτης κοινοβουλευτικής κατάστασης (κατάστασης εξαίρεσης, κατά τον Καρλ Σμιτ) η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας δεν δίστασε ούτε στιγμή να φέρει προς συζήτηση και ψήφιση το γνωστό πλέον νομοσχέδιο με τίτλο «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών 2018/844 και 2019/692 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και λοιπές διατάξεις».

Πάνω από 160 σελίδες, 130 άρθρα με τα μισά από αυτά να μην έχουν περάσει καν από το στάδιο της διαβούλευσης έφτασαν εν μέσω πανδημίας στη Βουλή με τη μορφή τουκατεπείγοντος. Ελάχιστοι βουλευτές θαμιλήσουν για το νομοσχέδιο, ο κοινοβουλευτικός διάλογος θα’ ναι περιορισμένος, η ανάδειξη μιας σειράς θεμάτων που θέτουν οι διατάξεις του θα’ ναι ισχνή, καθώς ελάχιστα ζητήματα μπορούν να αναδειχθούν όταν εφαρμόζονται fasttrack κοινοβουλευτικές διαδικασίες. Επιπλέον οργανώσεις, συλλογικότητες και πολίτες διαδήλωσαν το απόγευμα της Δευτέρας υπέρ της απόσυρσης του νομοσχεδίου, ενώ 143 περιβαλλοντικά κινήματα, 42 άλλες συλλογικότητες και περίπου 20.000 πολίτες επρόκειτο να καταθέσουνψήφισμα λίγη ώρα πριν την ψήφιση στη Βουλή για τον ίδιο λόγο.

Όμως, όλα τα παραπάνω δεν αρκούν για να εμποδίσουν την Κυβέρνηση. Αλήθεια, για ποιο λόγο βιάζεται τόσο πολύ η Κυβέρνηση; πού εντοπίζει το έκτακτο του πράγματος ώστε να μην μπορεί να περιμένει λίγες μέρες ακόμη μέχρι την επάνοδο της κοινοβουλευτικής λειτουργίας στην πλήρη της μορφή; Το ερώτημα  αυτό έχει ρητορικό αδιαμφισβήτητα χαρακτήρα, ιδιαιτέρως αν δούμε ειδικότερα τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου. Με αυτό το νομοσχέδιο, λοιπόν,  νομοθετούνται τα ακόλουθα:

1)    Τροποποιείται η περιβαλλοντική αδειοδότηση και η αδειοδότηση των ΑΠΕ κατά τρόπο που καταστρατηγούνται οι εγγυήσεις προστασίας του περιβάλλοντος προς όφελος της επιτάχυνσης της αδειοδοτικής διαδικασίας.

2)     Καταργούνται εμμέσως οι Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών του δικτύου Natura 2000. Συστήνεται ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), υπαγόμενος άμεσα στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο οποίος θα ενσωματώσει τους περισσότερους από τους παραπάνω φορείς πλέον ως Μονάδες Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών.

3)    Απελευθερώνονται οι χωροθετήσεις και οι χρήσεις γης στις προστατευόμενες περιοχές, ώστε να επιτρέπονται πλέον διάφορες δραστηριότητες από την εξόρυξηυδρογονανθράκων μέχρι την εγκατάσταση ΑΠΕ.

4)    Προωθείται ένα μοντέλο διαχείρισης αποβλήτων στηριζόμενο κυρίως στην ιδιωτική πρωτοβουλία και στην μέθοδο της καύσης, το οποίο δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση εκσυγχρονισμό, αλλά οπισθοδρόμηση.

5)    Παγώνει η διαδικασία της  ανάρτησης των δασικών χαρτών με σκοπό την αναθεώρησή τους, ενώ αποδομούνται οι λειτουργίες των δασικών υπηρεσιών.

6)    Θεμελιώνεται δυνατότητα τακτοποίησης αυθαιρέτων σε δάση με την εκπόνηση οικονομοτεχνικής μελέτης.

7)        Ιδιωτικοποιείται περαιτέρω ο ΑΔΜΗΕ.

Γίνεται απολύτως σαφές πως με τις ρυθμίσεις αυτές η κυβέρνηση α) θέτει τα οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα των ζωνών NATURA σε διακινδύνευση αφήνοντας εντός αυτών ανεξέλεγκτη πλέον την επιχειρηματική δραστηριότητα, β) Καταργεί στην ουσία τους φορείς διαχείρισης και το αυτοδιοίκητό τους, καθιστώντας τους πλέον τμήματα ενός οργανισμού του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, γ) Απλοποιεί την αδειοδοτική διαδικασία καταργώντας στάδια κατά τα οποία γινόταν αναλυτική εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου, δ) Θέτει την ανακύκλωση των απορριμμάτων σε δεύτερη μοίρα, προμοτάροντας την καύση τους, ε) προωθεί την νομιμοποίηση αυθαιρέτων εντός δασικών εκτάσεων.

Με μία απλή ανάγνωση μπορεί, λοιπόν, ο κάθε πολίτης να αντιληφθεί πως όλες οι παραπάνω νομοθετικές ρυθμίσεις μόνο κατεπείγουσες δεν είναι. Επιδιώκει, απλώς, με αυτές η κυβέρνησητη νομοθέτηση μιας σειράς διευκολύνσεων προς ιδιωτικά επιχειρηματικά και μη συμφέροντα, σε βάρος όμως του περιβάλλοντος. Το επιδιώκει, μάλιστα,σήμερα σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης, προσπαθώντας να επωφεληθεί από την αποδιοργάνωση των πολιτών που μόλις βγήκαν από την πολυήμερη καραντίνα. Προσπαθεί δε να επωφεληθεί από την περιορισμένη λειτουργία της Βουλής, ώστε το θέμα να περάσει γρήγορα και «στα ψιλά». Συναντά, βέβαια, ισχυρές αντιδράσεις από οργανώσεις, φορείς, ενεργούς πολίτες, όμως αυτό δεν θεωρείται αρκετό για να αποτρέψει μια κυβέρνηση «πράσινη» και «οικολογική» σαν αυτή του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Το περιβαλλοντικό νομοσχέδιο που περιλαμβάνει στον τίτλο του με τρόπο σκωπτικό τον όρο «εκσυγχρονισμός» δεν αποτελεί, λοιπόν, μόνο μια επιχείρηση υποβάθμισης του περιβάλλοντος προς όφελος ιδιωτικών συμφερόντων. Αποτελεί μία ακόμη προκλητική συμπεριφορά προς τους συμπολίτες μας, που βγήκαν από μία δύσκολη περίοδο αναγκαστικού περιορισμού της ελευθερίας τους και διακινδύνευσης της υγείας αλλά και της ζωής τους, μία περίοδο στην οποία οι κυβερνώντες είδαν μοναδική ευκαιρία για να αναπτύξουν την ξεκάθαρη πλέον αντίληψη τους για το “greendeal” και την «πράσινη» ανάπτυξη. Αποτελεί τελικά προσβολή για την ίδια τη Δημοκρατία μας.

ii)        Ο Νομός Σερρών

Οι διατάξεις του νομοσχεδίου είναι απολύτως βέβαιο πως δεν θα αφήσουν ανέγγιχτο τον Νομό μας, μία περιοχή με ιδιαίτερο φυσικό πλούτο και επιπλέον αδιαμφισβήτητο περιβαλλοντικό ενδιαφέρον. Στις Σέρρες συναντούμε μια σειρά περιοχών που έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000, μεγάλα και σημαντικά οικοσυστήματα με επιπλέον σημαντικό τουριστικό αλλά και επιστημονικό ενδιαφέρον. Αυτές τις περιοχές έρχεται πλέον να «εκσυγχρονίσει» η κυβέρνηση αυτές τις μέρες στη Βουλή.

Ιδιαιτέρως, η Κερκίνη αποτελεί σήμερα έναν από τους σημαντικότερους τουριστικούς προορισμούς των Σερρών, που μαζί με το Άγκιστρο και τα Πορόια καθιστούν την περιοχή πόλο έλξης για χιλιάδες ανθρώπους. Επιπλέον, τα σπάνια είδη πτηνών που φιλοξενεί το μεγάλο αυτό οικοσύστημα της λίμνης αποτελούν προστατευόμενα είδη. Η λίμνη Κερκίνη αποτελεί ένα κόσμημα για την περιοχή μας. Το μεγάλο πλεονέκτημα της μέχρι σήμερα είναι ότι αυτή η περιοχή έχει μείνει σε πολύ μεγάλο βαθμό απρόσβλητη από την έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα. Προστατεύθηκε ως κόρη οφθαλμού από την πολιτεία και από τον Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Κερκίνης, ο οποίος με τους ανθρώπους του καταβάλλει εδώ και πολλά χρόνια τιτάνιες προσπάθειες για την ανάδειξη και την προστασία ταυτόχρονα αυτού του μοναδικού υδροβιότοπου.

Σήμερα έρχεται η κυβέρνηση ουσιαστικά να καταργήσει αυτόν τον Φορέα, υπάγοντάς τον σε έναν αθηνοκεντρικό συγκεντρωτικό οργανισμό, χωρίς να δεσμεύεται τόσο για τη χρηματοδότησή του, όσο και για την διατήρηση των θέσεων εργασίας που ήδη αυτός διέθετε. Αυτόν τον υδροβιότοπο αφήνει έκθετο η κυβέρνηση, μαζί με άλλες περιοχές του νομού μας που πιθανόν να εμφανίζουν εκτός από τουριστικό και εξορυκτικό ενδιαφέρον ή ενδιαφέρον για την τοποθέτηση εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που μπορεί να σημάνουν υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Ασφαλώς, η έγνοια μας για το περιβάλλον δεν σημαίνει τυφλή και στείρα άρνηση της επιχειρηματικότητας. Στην αντίληψή μας επιχειρηματική δραστηριότητα και περιβάλλον δεν αποτελούν έννοιες αντικρουόμενες. Αντιθέτως, είναι έννοιες που βρίσκονται σε μια διαρκή αλληλεπίδραση. Η υγιής επιχειρηματικότητα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τον σεβασμό αλλά και την έμπρακτη προστασία του περιβάλλοντος. Για το λόγο αυτό, θεωρούμε πως το νομοσχέδιο ανοίγει μια επικίνδυνη πόρτα και στον νομό μας, που μπορεί να οδηγήσει μελλοντικά στην προσβολή του φυσικού πλούτου της περιοχής.

Το νομοσχέδιο αυτό θα γίνει νόμος του κράτους. Όμως, αυτό δεν σημαίνει πως οι Σερραίοι θα μείνουμε απαθείς από δω και πέρα. Απεναντίας, όσοι θεωρούμε πως το περιβάλλον αποτελεί ύψιστο αγαθό για τον άνθρωπο αλλά και το μέσο της ευζωίας του θα τηρήσουμε στάση επιτήρησης. Και θα είμαστε πάντοτε παρόντες σε κάθε αγώνα για την αποτροπή της ουσιαστικής υποβάθμισής του. Πρόθεση μας να μην αφήσουμε ποτέ τον φυσικό πλούτο των Σερρών έρμαιο στην ανεύθυνη και επιπόλαιη ανθρώπινη δραστηριότητα.