Η Παγκόσμια Ημέρα των Ηλικιωμένων εορτάζεται κάθε χρόνο την 1^η Οκτ μετά την υιοθέτηση από τον ΟΗΕ το 1990, για να αποτίσει τον οφειλόμενο φόρο τιμής στους ηλικιωμένους, αλλά και να επισημάνει τα προβλήματα, που αντιμετωπίζουν. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος των ατόμων της τρίτης ηλικίας σε μία σύγχρονη κοινωνία καθώς όχι μόνο είναι αξιοποιήσιμες η εμπειρία και οι γνώσεις τους, αλλά ταυτόχρονα είναι καθοριστικής σημασίας η βοήθεια που προσφέρουν στα παιδιά τους, σε πολλές περιπτώσεις και ειδικά στην Ελλάδα, αναλαμβάνοντας και την ανατροφή των εγγονιών. Ελληνική Γεροντολογική Γηριατρική Εταιρεία. www.gerontology.gr

Στην Ελλάδα λειτουργεί ο Σύλλογος «50+» και μάλιστα οργανώνει εκδήλωση στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών, στις 17.30, την Παρασκευή, 1 Οκτ 2021. Ο όρος ηλικιωμένος συνήθως αφορά ανθρώπους άνω των 65 ετών ενώ κατά άλλους άνω των 70 ετών. Σήμερα τα άτομα άνω των 65 ετών αντιπροσωπεύουν πάνω από 1/3 των ασθενών της πρωτοβάθμιας περίθαλψης.

Στον αγροτικό τομέα οι άνω των 55 ετών επαγγελματίες (δηλαδή δηλωμένοι στην εκμετάλλευση) ήταν το 2013 το 65%, ενώ οι κάτω των 35 ετών ήταν μόνο 6% … Και η ψαλίδα συνεχίζει να διευρύνεται. Και αυτοί είναι οι δηλωμένοι. Αλλά στην ύπαιθρο οι ηλικιωμένοι συνεχίζουν να παρέχουν «εθελοντική οικογενειακή δουλεία» στις αγροτικές δουλειές … αδήλωτα. Σύμφωνα με τρέχοντα στοιχεία της Eurostat, o μέσος όρος της ηλικίας αρχηγού γεωργικής εκμετάλλευσης στην Ευρώπη των 28 είναι τα 55 έτη, ενώ το 1/3 των γεωργών είναι άνω των 65 ετών (Eurostat, Rural Development Report, 2013). ΕΚΠΑ.

Μια υγιής, σταθερή, βιώσιμη (αειφόρα) εικόνα θα ήταν μια ηλικιακή πυραμίδα όπου οι ηλικιακές ομάδες θα ήταν αγρότες 20-35 ετών=το 40%, 35-50 ετών=το 30%, 50-65 ετών= το 20% και ηλικιωμένοι αγρότες άνω των 65 ετών= το 10%. Αυτό που έχουμε μπροστά μας είναι η πλήρης ΑΝΙΣΟΡΡΟΠΙΑ, η οποία είναι θνησιγενής, καθώς κάθε ανισορροπία σημαίνει ΘΑΝΑΤΟΣ στο σύστημα. Σήμερα μοιάζει η πυραμίδα να είναι ανεστραμμένη με 6% νέους και 65% ηλικιωμένους … στον αγροτικό τομέα.

Στον αστικό χώρο, όπου η μονάδα εργασίας είναι το άτομο, οι διάφορες οργανώσεις για ηλικιωμένους, προσπαθούν να βρουν τρόπους για δημιουργική απασχόληση, ψυχαγωγία και διατήρηση του ενδιαφέροντος για την ζωή στους συνταξιούχους. Άλλωστε η μεγάλη ανερχόμενη τάση στον τουρισμό είναι ο τουρισμός ηλικιωμένων, που συνήθως έχουν σταθερό εξασφαλισμένο εισόδημα, έχουν διαθεσιμότητα όλες τις ημέρες της εβδομάδας, και μάλιστα σε όλους τους μήνες.

Στα αγροτικές κοινωνίες η μονάδα εργασίας είναι η οικογένεια. Όλα τα μέλη συμβάλλουν όπως μπορούν στην επιβίωση της οικογένειας, όλες τις ώρες και μέρες και μήνες του χρόνου, και δεν περισσεύει κανένας. Με πολύ χαμηλές αγροτικές συντάξεις μάλιστα ΔΕΝ περισσεύουν χρήματα για δημιουργική απασχόληση, ούτε για ψυχαγωγία, ούτε για τουρισμό. Οι ηλικιωμένοι αγρότες είναι ενσωματωμένοι στην λειτουργία της αγροτικής οικογένειας και είναι απαραίτητοι, τόσο λόγω εμπειρίας (αφού ΔΕΝ υπάρχουν αγροτικά σχολεία, ούτε γεωργικές εφαρμογές ακόμα), όσο και ως εθελοντές στήριξης της οικογένειας (ακόμα και οι «νταντάδες της γειτονιάς» αφορούν εργαζόμενες με τον αστικό τρόπο αντίληψης, αποκλείοντας εμμέσως τις αδήλωτες σκληρά εργαζόμενες αγρότισσες …).

Ο Ελβετός φιλόσοφος λέει: «Η εμπειρία κάθε ανθρώπου μηδενίζεται με τον θάνατό του. Μόνο οι συλλογικές δομές αθροίζουν την εμπειρία όλων και γίνονται εμπειρότερες-σοφότερες». Στον αστικό χώρο που έχει γίνει εξατομίκευση σχεδόν σε όλα, ισχύει πλήρως και προσπαθούν να το αντιμετωπίσουν οι ενεργοί αστοί με οργανώσεις ηλικιωμένων εθελοντών σε διάφορους τομείς. Στην αγροτική κοινωνία που λειτουργεί ακόμα ο θεσμός της οικογένειας και οι κοινωνίες μπορεί να είναι ακόμα λειτουργικές οι ηλικιωμένοι έχουν ρόλο και μπορούν να αισθάνονται ότι μετέχουν στην αγροτική κοινωνία και να εισπράττουν αναγνώριση και αυτοπραγμάτωση.

Από καθαρά οικονομίστικη θεώρηση είναι αδικία να μηδενίζουμε την εμπειρία ενός ηλικιωμένου πεπειραμένου μέλους, που για την ενσωμάτωσή της στα ηλικιωμένα μέλη της κοινωνίας δαπανήθηκαν πάρα πολύ σημαντικοί πόροι της κοινωνίας. Πρέπει να βρεθεί τρόπος, χωρίς χρηματορροές και χωρίς πρόσθετες οικονομικές δοσοληψίες, να αξιοποιούνται καλύτερα τα ηλικιωμένα μέλη της κοινωνίας μας.

Δυστυχώς καταγράφουμε υπερήλικους συνανθρώπους μας να καρπούνται περίεργες πολλαπλές μεγάλες συντάξεις ενώ οι ανάγκες τους είναι ίσως μόνο ένα τσάι, φάρμακα και συναισθηματική αναγνώριση, αφήνοντας τα νεότερα μέλη εκτός επαγγελματικού γίγνεσθαι.

Τα εξαγγελλόμενα κατά περιόδους χρηματικά bonus για να προσελκυσθούν νέοι στην επαγγελματική ζωή, και να συνεχίζει η ομαλή ζωή στην κοινωνία είναι μια ιδιόμορφη τεχνική «παγίδευσης» των νέων, αφού οι μεσήλικες δεν αφήνουν χώρο για «νέους».

Τα «ιστορικά δικαιώματα» των αγροτών στην λεγόμενη ενιαία ενίσχυση της ΚΓΠ είναι μια απάνθρωπη, ανήθικη, ρύθμιση που λειτουργεί εις βάρος των νέων αγροτών, και οι κυβερνήσεις την συντηρούν. Έτσι αναγκάζει τους νέους & νέες να αισθάνονται μια διάσπαση και αντιπάθεια προς τους μεσήλικες, διότι μοιάζει σαν να τους «αρπάζουν» το μέλλον στις επαγγελματικές, αλλά και οικογενειακές και κοινωνικές δυνατότητες.

Και ενώ θεωρητικά οι στατιστικές θεωρούν την ηλικιακή ομάδα 20-35 ετών ως νέους & νέες (άντε ίσως και μέχρι 40 ετών), παρακολουθούμε με έκπληξη να λένε μεσήλικες, ή ίσως και ηλικιωμένοι (50+), ότι εκπροσωπούν τους νέους. Ίσως είναι και αυτός ένα ακόμη λόγος που οι νέοι και νέες ΔΕΝ μπορεί να έχουν μέλλον τουλάχιστον στον αγροτικό τομέα, όπου το 65% είναι πάνω από 55 ετών!

Η δημογραφική γήρανση της Ευρώπης είναι ένα από τα σημαντικότερα θέματα που απασχολούν την Ευρ. Ένωση. Ο πληθυσμός της Ε.Ε το 2015 ήταν 508,5 εκατομμύρια με τους άνω των 65 ετών να αντιπροσωπεύουν το 20% του πληθυσμού (Ελλάδα 20.9% που συνεχώς αυξάνει). Eurostat, Ιούν 2016.

Η πολιτιστική επιβίωση μιας κοινωνίας συμβαίνει όταν σε κάθε γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας (18-50 ετών) αντιστοιχούν κ=2,1 παιδιά. Στην Ελλάδα ο συντελεστής κ είναι 1,2!!!, στην ΕΕ είναι 1,8. Στον κόσμο όλο είναι 4 και στην ανατολική γειτονιά μας, στην Μικρά Ασία (Τουρκία, Συρία, Ιορδανία, Αίγυπτος, Λιβύη κλπ) ο συντελεστής κ είναι 8! … Πρέπει να προσαρμοσθούμε αναλόγως και κατάλληλα αν θέλουμε να επιβιώσουμε ως πολιτισμός και να φροντίσουμε τους ηλικιωμένους μας γονείς.