ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΒΑΜΒΑΚΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΣΕΡΡΩΝ

1.     ΣΤΟΧΟΙ

Η ενημέρωση των βαμβακοπαραγωγών για το διάστημα που μεσολάβησε από το προηγούμενο δελτίο μας (31/8) και οδηγίες που αφορούν μετασυλλεκτικές πρακτικές στα βαμβακοχώραφα - στο πλαίσιο της αντιμετώπισης του πράσινου  σκουληκιού, του βασικού εχθρού της βαμβακοκαλλιέργειας στην Π.Ε. Σερρών.

2.     ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ

         Καιρικές συνθήκες

Σεπτέμβριος: Συνεχίστηκαν οι ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες του φετινού καλοκαιριού και αυτόν τον μήνα – σημαντική κάμψη της θερμοκρασίας στο τετραήμερο 22,25 του μήνα. Στεγνός μήνας - συνεχίστηκε η πολύμηνη ανομβρία, με κάποιες ασήμαντες ψιχάλες και μια αξιόλογη βροχή στις 29 του μήνα.

Οκτώβριος: Στις 8 του μήνα ξεκίνησαν ισχυρές βροχές, που κράτησαν ως τις 16 του μήνα. Ακολούθησε καιρός με χαρακτηριστική άπνοια.

Νοέμβριος:  Βροχή στις 2 του μήνα. Άπνοια και ομίχλες τις επόμενες μέρες.

ΕΧΘΡΟΙ

Η τρίτη γενιά του πράσινου σκουληκιού δεν έγινε καν αντιληπτή.

Οι υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού συνεχίστηκαν και τον Σεπτέμβριο και  πρωίμησαν περαιτέρω την καλλιέργεια.

Αυτές οι ψηλές θερμοκρασίες του Σεπτεμβρίου, επιβεβαίωσαν εντονότερα την ανάγκη για συνέχιση των ποτισμάτων, που έπρεπε και είχαμε συστήσει να παραταθούν κατά μία βδομάδα - πέρα από την συνηθισμένη, για κάθε περιοχή, ημερομηνία λήξης τους. Μια πρόβλεψη σημαντικής βροχής στις 5 του μήνα δεν επιβεβαιώθηκε. Αυτή η βροχή θα τροφοδοτούσε με την αναγκαία υγρασία και τα χωράφια στα οποία οι παραγωγοί δεν παρέτειναν τα ποτίσματα (δίστασαν ή εξαντλήθηκαν οικονομικά από τα έξοδα), όπως έπραξαν οι περισσότεροι παραγωγοί ακολουθώντας τις υποδείξεις μας.  

ΑΠΟΦΥΛΛΩΣΗ – ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ

Οι αποφυλλώσεις ξεκίνησαν την συνηθισμένη περίοδο για την περιοχή μας, από τις 20 Σεπτεμβρίου και τερματίστηκαν ουσιαστικά στις 8 Οκτωβρίου - με την έναρξη των συνεχών βροχοπτώσεων. Κάποιες λίγες αποφυλλώσεις έγιναν, με την χρήση drones,  μετά τις 20 Οκτωβρίου, σε δύσκολα χωράφια που είχαν σπαρθεί όψιμα στις περιοχές που πλημμύρισαν τον Ιανουάριο.

Η συγκομιδή ξεκίνησε σποραδικά από τις 23 Σεπτεμβρίου και διακόπηκε από βροχή στις 28,29 του μήνα. Ξεκίνησε πάλι με την είσοδο του Οκτωβρίου και μόλις εντάθηκε (από τις 3-4 Οκτωβρίου) διακόπηκε από τις μεγάλες βροχοπτώσεις που ξεκίνησαν στις 8 και κράτησαν έως τις 16 του μήνα. Η συνολική βροχόπτωση γι αυτό το διάστημα, στον σταθμό της πόλης των Σερρών, μετρήθηκε στα 132,3 mm, ενώ σε άλλες περιοχές έφτασε σε ακόμα μεγαλύτερο ύψος. Μέχρι να αρχίσουν αυτές οι βροχές πρόλαβε να συγκομιστεί το 20% περίπου της αναμενόμενης παραγωγής. Η συγκομιδή ξεκίνησε πάλι, στα πιο στεγνά χωράφια, από τις 20 του μήνα, εντάθηκε τις επόμενες 3-4 μέρες για να διακοπεί πάλι από την βροχή στις 2 Νοεμβρίου. Μέχρι τότε συγκομίστηκε το 60%, περίπου, της παραγωγής  (παραδόθηκαν στα εκκοκκιστήρια 48.000 τόνοι, περίπου). Η συγκομιδή ξεκίνησε πάλι στα εξωχώραφα στις 6 του μήνα. Σήμερα, 16 Νοεμβρίου, έχει φτάσει στο 80%, περίπου, της αναμενόμενης παραγωγής. Τις τελευταίες 4-5 μέρες έχει αρχίσει η συγκομιδή και δεύτερου χεριού.

Το αρνητικό για την φετινή περίοδο συγκομιδής, πέραν βεβαίως των πολλών βροχών, ήταν και η άπνοια - η πλήρης απουσία ανέμων μετά τις βροχές, που δεν βοηθούσε να στεγνώσουν τα χωράφια και να «αφρατίσει» το βαμβάκι για να συγκομιστεί. Οι βαμβακοσυλλεκτικές εργάζονταν μόνο για λίγες ώρες του 24ώρου.

Μετά τις βροχές υπήρξε μείωση των αποδόσεων και υποβάθμιση της ποιότητας. Αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις ήταν πιο έντονες στα όψιμα χωράφια στις υγρές περιοχές.

Σε μια χρονιά που φαίνονταν ότι το βαμβάκι θα μοίραζε «πλατιά χαμόγελα» στους βαμβακοπαραγωγούς (καλές αναμενόμενες αποδόσεις και υψηλές τιμές), ήλθαν οι αντίξοες καιρικές συνθήκες στη συγκομιδή για να μετριάσουν το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Οι ανέλπιστα καλές τιμές και οι στρεμματικές αποδόσεις που κρατήθηκαν σε ικανοποιητικά επίπεδα, δίνουν, τελικά, ένα θετικό αποτέλεσμα.

      3.   ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ – ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

             Διαρκής πρέπει να είναι, κάθε χρόνο, η μέριμνά μας για αύξηση του πληθυσμού των ωφελίμων εντόμων με την αποφυγή των άσκοπων και επιζήμιων ψεκασμών, αλλά και για τη μείωση του πληθυσμού του πράσινου σκουληκιού με άλλα μέσα. Μία τέτοια πρακτική είναι και η καταστροφή των νυμφών διαχείμασής του.

            Το πράσινο σκουλήκι διαχειμάζει (περνάει το χειμώνα) στο στάδιο της νύμφης (κουκουλιού), μέσα σε στοές που ανοίγει στο έδαφος των βαμβακοχώραφων.

            Η πληθυσμιακή εξέλιξη του εντόμου κατά τη νέα καλλιεργητική περίοδο (άρα και οι προκαλούμενες ζημιές στις βαμβακοφυτείες), εξαρτάται από τον πληθυσμό της πρώτης γενιάς, δηλαδή από τον αριθμό των πεταλούδων που διαχείμασαν επιτυχώς και εξήλθαν από το έδαφος των

βαμβακοφυτειών της προηγούμενης καλλιεργητικής περιόδου. Συνεπώς η πετυχημένη διαχείριση των εντόμων που διαχειμάζουν ως νύμφες μέσα στο έδαφος, αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τον έλεγχο του εντόμου κατά τη νέα καλλιεργητική περίοδο. Δηλαδή, όσο μικρότερος είναι ο πληθυσμός που θα καταφέρει να διαχειμάσει, τόσο το καλύτερο θα είναι για την προστασία  των νέων βαμβακοφυτειών.

            Για το σκοπό αυτό κρίνεται απολύτως απαραίτητο να προβαίνουμε στις κατάλληλες καλλιεργητικές επεμβάσεις αμέσως μετά τη συγκομιδή στις βαμβακοφυτείες, ώστε να προκαλούμε ελαχιστοποίηση του αριθμού των επιτυχώς διαχειμαζόντων εντόμων.

            Για την επίτευξη του παραπάνω στόχου, απαιτείται μετά την στελεχοκοπή όργωμα με υνιοφόρο αλέτρι σε βάθος 20 έως 25 εκατοστών, σε όλα τα χωράφια που καλλιεργήθηκαν με βαμβάκι ανεξαρτήτως της επόμενης καλλιέργειας του χωραφιού. Με τον τρόπο αυτό πετυχαίνονται πλήρης αναστροφή του εδάφους και πλήρης ενσωμάτωση των θρυμματισμένων από τη στελεχοκοπή υπολειμμάτων των βαμβακοφύτων στο έδαφος, με τα παρακάτω αποτελέσματα:

            1. Άμεση καταστροφή των νυμφών.

            2. Έκθεση των νυμφών σε αντίξοες κλιματικές συνθήκες.

            3. Έκθεση των νυμφών σε αντίξοες εδαφικές συνθήκες (πχ  υδατικός κορεσμός του εδάφους σε συνδυασμό με τις χαμηλές θερμοκρασίες αυτού).

            4. Μεταφορά των νυμφών σε βάθη 20 έως 25 εκατοστά και καταστροφή των στοών εξόδου των πεταλούδων, με επακόλουθο μηχανική αδυναμία εξόδου των πεταλούδων στην επιφάνεια του εδάφους.

             Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η παραπάνω πρακτική του οργώματος αποτελεί έναν ουσιαστικό παράγοντα αποτροπής της ανάπτυξης ανθεκτικότητας του πράσινου σκουληκιού στα χρησιμοποιούμενα εντομοκτόνα, καθόσον διακόπτεται με μηχανικό τρόπο η μεταφορά ανθεκτικών εντόμων στην επόμενη καλλιεργητική περίοδο.

            Η χρήση άλλων καλλιεργητικών πρακτικών όπως ρίπερ, καλλιεργητής, δισκοσβάρνα κ.α., αντί του οργώματος με υνιοφόρο αλέτρι, δεν επιτυγχάνουν αναστροφή του εδάφους και ως εκ τούτου δεν αποτελούν αποτελεσματικές μεθόδους ελέγχου του πράσινου σκουληκιού. Ενδεχόμενη αύξηση του κόστους καλλιέργειας, τουλάχιστον ισοσκελίζεται από τη μείωση του αριθμού των ψεκασμών με εντομοκτόνα που θα απαιτηθούν κατά την επόμενη καλλιεργητική περίοδο. Επιπλέον, με τον περιορισμό της χρήσης των εντομοκτόνων, προστατεύεται το περιβάλλον καθώς και η υγεία των ίδιων των καλλιεργητών.

   Επισημαίνουμε και μ΄ αυτή την ευκαιρία, ότι το όργωμα, όπως και όλες οι κατεργασίες του εδάφους, πρέπει να γίνονται όταν το χώμα βρίσκεται στο ρώγο του, ώστε να αποφεύγονται επιζήμιες επιπτώσεις στη δομή του εδάφους. Η ζημιά που προκαλείται στην δομή του εδάφους από κατεργασίες όταν το χώμα είναι πολύ υγρό, μπορεί να ακολουθεί την καλλιέργεια όλο το καλοκαίρι (καχεξία – κιτρινάδα, κακή ανάπτυξη των φυτών, κ.λ.π.).

Αναφέρουμε, τέλος, ότι στην Π.Ε. Σερρών το όργωμα των βαμβακοχώραφων μετά την συγκομιδή αποτελεί πάγια γενικευμένη πρακτική, που εφαρμόζεται απ΄ όλους τους καλλιεργητές. Είναι πολύ σπάνιες οι περιπτώσεις χωραφιών στα οποία δεν γίνεται όργωμα, αλλά κάποιου άλλου είδους κατεργασία.

Τα δελτία Γεωργικών προειδοποιήσεων βαμβακιού όλης της χώρας αναρτώνται στην ιστοσελίδα του ΥΠΑΑΤ στην παρακάτω θέση:

http://www.minagric.gr/index.php/el/for-farmer-2/agricultural-warnings/bambakokaliergia/849-bambakokalliergeia-2021/11322-bambakokaliergia2021