Κριτική τοποθέτηση της παράταξης Κοιτάμε Μπροστά

Η συζήτηση για τον Προϋπολογισμό του 2024 της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας (ΠΚΜ) στο Περιφερειακό Συμβούλιο αποτέλεσε άλλη μια διαδικασία υποβάθμισης του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Η ψήφιση ενός Προϋπολογισμού, μαζί με το ολοκληρωμένο πλαίσιο δράσης μιας Περιφέρειας, μπορεί να αποτελέσει κορυφαία διαδικασία όταν στηρίζεται πάνω στο τρίπτυχο Σχεδιασμός – Υλοποίηση – Απολογισμός και όταν έχει προκύψει ύστερα από συμμετοχικές διαδικασίες, διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών, τα επιμελητήρια, τους παραγωγικούς φορείς, όσους αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της πραγματικής οικονομίας και με σεβασμό σε ένα πλέγμα κανόνων, δημοκρατίας και ελέγχου.

Μία περιφέρεια τόσο πολυδιάστατη όσο η ΠΚΜ θα όφειλε κατά την παρουσίαση του σχεδίου του Προϋπολογισμού προς ψήφιση να έχει εισηγητικές εκθέσεις από χωρικούς και θεματικούς Αντιπεριφερειάρχες, αλλά και να αναδείξει την προτεραιοποίηση σε άξονες ανά Περιφερειακή Ενότητα και ανά παραγωγικό κλάδο, ακριβώς επειδή με αυτόν τον τρόπο παρουσιάζεται το κοινωνικοοικονομικό πρόσημο και οι επιδιώξεις για συνοχή και ανάπτυξη.

Παράλληλα, όσον αφορά στα μεγάλα έργα υποδομών που αποτελούν πυλώνα για τη διατήρηση και συνέχιση κάθε τμήματος οικονομικής δραστηριότητας, έχει σημασία για εμάς αν και κατά πόσο λαμβάνεται υπόψιν στον σχεδιασμό και την ολοκλήρωση τους η κλιματική κρίση και ο εναρμονισμός με τους άξονες της ατζέντας Ευρώπη 2030.

Για τους παραπάνω λόγους θα περιμέναμε σαφέστερη και αναλυτικότερη παρουσίαση στις διακρατικές και διαπεριφερειακές συνεργασίες – συμφωνίες πλαίσιο, καθώς και σε έργα συγχρηματοδοτούμενα ή διμερείς συμφωνίες σε επιμέρους ή συνολικά πεδία. Αντιλαμβανόμαστε ότι εφόσον τα ταμειακά διαθέσιμα της ΠΚΜ αποτελούνται από εθνικούς πόρους, ευρωπαϊκά αναπτυξιακά εργαλεία και προγράμματα, αλλά και περιορισμένους ιδίους πόρους, πρέπει να φροντίζει η διοίκηση για όσο δυνατόν περισσότερα συνεχιζόμενα έργα και να μην προκύπτουν απεντάξεις ή μη τήρηση χρονοδιαγραμμάτων στην ολοκλήρωση τους. Επίσης, η απαραίτητη αύξηση χρηματοδοτήσεων από χρονιά σε χρονιά θα πρέπει να αποδεικνύεται από το υλικό αποτύπωμα στην καλυτέρευση της ποιότητας ζωής κάθε κατοίκου της ΠΚΜ σε κάθε γωνιά της. Παράλληλα με την ισχυρή υποστήριξη κοινωνικής πολιτικής για πρόσβαση σε πολιτισμό, αθλητισμό αλλά και απαραίτητα κοινωνικά αγαθά όπως υγεία και παιδεία, αναφορικά πάντα με τις αρμοδιότητες που εγκύπτουν στην περιφερειακή εφαρμοσμένη πολιτική και διοίκηση. Μόνο έτσι μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος της περιφερειακής διακυβέρνησης, μαζί και με την γενναία επιλογή διεκδίκησης σαφήνειας και καθορισμού των αρμοδιοτήτων της αυτοδιοίκησης Β' βαθμού.

Η καταψήφιση του Προϋπολογισμού από την παράταξή μας είναι αποτέλεσμα και της πολιτικής μας διαφωνίας, όχι μόνο με το μορφολογικό τμήμα της παρουσίασης και διαβούλευσης του, αλλά και με την ουσία της έλλειψης πολιτικής και κοινωνικής στοχοθεσίας, που δεν θέλει τον πολίτη σύμμαχο και συνδιαμορφωτή αλλά εξαρτώμενο και επωφελούμενο χωρίς κανονιστικό πλαίσιο. Όταν τίθενται αυθαίρετες προτεραιότητες ωφέλειας, χωρίς να προσδιορίζονται χαρακτηριστικά και αφήνοντας "παραθυράκια", τότε καλλιεργούνται σχέσεις εξάρτησης.

Η Κεντρική Μακεδονία ως περιφέρεια με μεγάλη ιστορία και πλούσιο πολιτισμό, έχει μπροστά της ένα στοίχημα ευρωπαϊκής αναπτυξιακής προοπτικής και στρατηγικής για την δεκαετία που ακολουθεί, δημιουργώντας ένα προοδευτικό πρόσημο. Οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες σε αγροτική οικονομία, βιομηχανικές ζώνες, λιμάνι, τουρισμό, πολιτισμό, νεολαία και τηλεργασία ανοίγουν νέους ορίζοντες για την περιφέρεια το 2023 και πέραν αυτού. Η Κεντρική Μακεδονία έχει ισχυρή ευρωπαϊκή αναπτυξιακή προοπτική για την δεκαετία που έρχεται. Με τη σύνδεση των αγροτικών περιοχών με την πόλη, την ενίσχυση της βιομηχανίας, τη διασύνδεση με την παγκόσμια αγορά μέσω του λιμανιού, την προστασία του πολιτισμού και την υποστήριξη της νεολαίας, η περιοχή αναπτύσσει ένα πορτρέτο ανάπτυξης που αφήνει το στίγμα της στην Ευρώπη. Οι προοπτικές είναι φωτεινές και η Κεντρική Μακεδονία έχει το δυναμικό να διαδραματίσει έναν κομβικό ρόλο στην ευρωπαϊκή ανάπτυξη και πρόοδο .

Στην αγροτική οικονομία, η Κεντρική Μακεδονία έχει διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία και μεθοδολογικά πλαίσια ώστε να προωθήσει την βιώσιμη γεωργία. Με την εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων και τεχνολογίας, οι αγρότες είναι εφικτό να αυξήσουν την παραγωγή τους και να εξασφαλίσουν την ποιότητα των προϊόντων τους συνδυαστικά με την εξωστρέφεια για την ανάδειξη και υποστήριξη προϊόντων ΠΟΠ και ΠΓΕ σε διεθνείς εμπορικές εκθέσεις αλλά και στην διεκδίκηση πρόσβασης σε ευρωπαϊκές αγορές. Οι βιομηχανικές ζώνες αποτελούν κρίσιμο στοιχείο για την οικονομική ανάπτυξη συνδυαστικά με τους απόφοιτους από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της περιφέρειας ως ειδικευμένο εργασιακό αλλά και ερευνητικό ανθρώπινο δυναμικό . Η επένδυση σε υψηλής τεχνολογίας εγκαταστάσεις και η προώθηση της καινοτομίας μπορούν να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και να ενισχύσουν την παραγωγικότητα. Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, ως πόλος εμπορίου και εμπορευματικής διέλευσης, αποτελεί ζωτικό σημείο. Επενδύσεις στη βελτίωση της λιμενικής υποδομής, τη σύνδεση με την ανατολική Ευρώπη και τη διασύνδεση με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά λιμάνια θα ενισχύσουν τη σημασία του για την περιοχή. Ο τουρισμός αναπτύσσεται με βάση την πολιτιστική κληρονομιά της Κεντρικής Μακεδονίας. Η διαφύλαξη του πολιτιστικού πλούτου και η προώθηση βιώσιμων τουριστικών προγραμμάτων είναι απαραίτητες για να ελκύσουν επισκέπτες και να διασφαλίσουν τη βιώσιμη ανάπτυξη με πλήρη σεβασμό στην φέρουσα ικανότητα και ενίσχυση των υποδομών για τις αυξημένες ανάγκες επισκεψιμότητας. Ο πολιτισμός και η νεολαία αποτελούν τον πυρήνα της ταυτότητας και της δυναμικής της περιοχής. Επενδύσεις στην πολιτιστική κληρονομιά, τις τέχνες και την εκπαίδευση των νέων είναι απαραίτητες για να διατηρηθεί ο πολιτισμός και να ενθαρρυνθεί η δημιουργικότητα της νεολαίας. Το μοντέλο τηλεργασίας έχει αποδειχθεί βιώσιμο και αποτελεσματικό. Με την διάδοση της, η περιοχή μπορεί να εκμεταλλευτεί την ευελιξία στην εργασία και να προωθήσει την ψηφιακή επανάσταση γεγονός που ήδη εμφανίζεται σε εταιρείες και παραγωγικούς πυλώνες διεθνούς κύρους στις περιοχές της Σίνδου, της Θέρμης και του Κιλκίς. Τα ψηφιακά κέντρα και οι δημιουργικοί χώροι μπορούν να στηρίξουν την ανάπτυξη της τηλεργασίας.

Μια ισχυρή πολιτική συνοχής ως τοποκεντρική πολιτική που μπορεί να βοηθήσει συνδυαστικά μεταξύ της πολιτικής συνοχής και άλλων πολιτικών της ΕΕ. Ως εκ τούτου, θα είναι σημαντικό να καθοριστούν σαφείς στόχοι για την πολιτική συνοχής μετά το 2027. Οι συνέργειες και η συμπληρωματικότητα δεν αποτελούν μονόδρομο και ο σχεδιασμός και η εφαρμογή άλλων πολιτικών της ΕΕ πρέπει να λαμβάνουν δεόντως υπόψη τη συνοχή, ακόμη και αν οι στόχοι τους διατυπώνονται σε μακροοικονομικό επίπεδο (π.χ. σε διεθνές, ενωσιακό ή εθνικό επίπεδο) ή με πιο βραχυπρόθεσμη προοπτική (π.χ. αντιμετώπιση κρίσεων). Η πολιτική συνοχής θα πρέπει να εξακολουθήσει να επικεντρώνεται σε μακροπρόθεσμες επενδύσεις με στόχο την προώθηση διαρθρωτικών αλλαγών. Θα πρέπει να σταματήσει η τρέχουσα πρακτική της χρήσης της πολιτικής συνοχής ως πηγής χρηματοδότησης για κάθε είδους αιτήματα έκτακτης ανάγκης. Η γεφύρωση του χάσματος καινοτομίας παραμένει βασικός στόχος για την παροχή τοποκεντρικών λύσεων για την ψηφιακή και την πράσινη μετάβαση, καθώς και για την αντιμετώπιση της δημογραφικής αλλαγής. Ως εκ τούτου, απαιτείται κοινή προσέγγιση για την προώθηση της τοποκεντρικής καινοτομίας προκειμένου να δημιουργηθεί μια γέφυρα μεταξύ της έξυπνης εξειδίκευσης και άλλων πολιτικών της ΕΕ για την τόνωση του εδαφικού μετασχηματισμού με γνώμονα την καινοτομία. Απαιτείται η βέλτιστη ισορροπία μεταξύ της έγκαιρης και ευέλικτης εφαρμογής, της επιτυχούς επίτευξης των στόχων πολιτικής και της συμμόρφωσης με τις νομικές και κανονιστικές απαιτήσεις. Το σύστημα υλοποίησης της πολιτικής συνοχής έχει αποτελέσει αντικείμενο κριτικής και κάθε επταετής περίοδος της πολιτικής συνοχής παρουσιάζει επανειλημμένες προσπάθειες για την απλούστευσή του, τόσο στην αρχή όσο και κατά τη διάρκεια της διαδικασίας υλοποίησης του προγράμματος. Ταυτόχρονα, άλλες φωνές τονίζουν ότι κάθε αλλαγή στο σύστημα — ακόμη και με σκοπό την απλούστευση — προκαλεί διαταραχές και διοικητικό φόρτο. Οι πιο τακτικά προτεινόμενες προσαρμογές για το μέλλον της πολιτικής συνοχής φαίνεται να είναι η απλούστευση και η αυξημένη προβολή. Η επίτευξη οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής αποτελεί μακροχρόνια αποστολή της ΕΕ. Είναι καιρός να εφαρμόσουμε την αποστολή στην πράξη. Θα πρέπει να εξεταστεί ο δυνητικός αντίκτυπος του προσανατολισμένου στις αποστολές πλαισίου, όχι μόνο όσον αφορά στην αναθεώρηση της θεματικής ατζέντας της πολιτικής συνοχής προς μια διαμόρφωση «προκλήσεων», που συνεπάγεται μετατόπιση της στρατηγικής και της λογικής παρέμβασης, αλλά και ως τρόπος αντιμετώπισης του υφιστάμενου κατακερματισμού της πολιτικής σε διάφορα ταμεία.

Η Ατζέντα Ευρώπη 2030 καθορίζει τέσσερις βασικούς πυλώνες: τη βιώσιμη ανάπτυξη, την ψηφιακή μετάβαση, τη δίκαιη κοινωνία και την ανθρωποκεντρική ανάπτυξη. Αυτοί οι πυλώνες αποτελούν προτεραιότητες που αναδεικνύουν τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες για την περιφέρεια της κεντρικής Μακεδονίας.

Βιώσιμη Ανάπτυξη: Η πολιτική συνοχής προσφέρει τη δυνατότητα χρηματοδότησης των περιβαλλοντικών έργων και της ανανεώσιμης ενέργειας που συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών CO2 και την προστασία του περιβάλλοντος.

Ψηφιακή Μετάβαση: Η πολιτική συνοχής μπορεί να στηρίξει τη δημιουργία ψηφιακών υποδομών και την παροχή εκπαίδευσης σε νέες τεχνολογίες, ενθαρρύνοντας την ανταγωνιστικότητα της περιφέρειας στην ψηφιακή εποχή.

Δίκαιη Κοινωνία: Μέσω της πολιτικής συνοχής, μπορούν να διαμορφωθούν προγράμματα κοινωνικής προστασίας και εκπαίδευσης που θα προάγουν την ισότητα και την ενσωμάτωση των ευάλωτων ομάδων.

Ανθρωποκεντρική Ανάπτυξη: Η πολιτική συνοχής πρέπει να τονίσει τη συμμετοχή των πολιτών και των τοπικών αρχών στη λήψη αποφάσεων. Η συνεργασία μεταξύ των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης και της κοινωνίας των πολιτών ενισχύει τη δημοκρατία και την τοπική ανάπτυξη.

Στην κεντρική Μακεδονία, η πολιτική συνοχής πρέπει να εφαρμόζεται με στόχο την επίτευξη αυτών των προτεραιοτήτων. Στον τομέα της βιώσιμης ανάπτυξης, η περιφέρεια έχει δέσμευση στα αρμόδια θεσμικά ευρωπαϊκά όργανα να επενδύει σε περιβαλλοντικά φιλικά έργα, όπως η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στον ψηφιακό τομέα αποτελεί στοίχημα για να κερδηθεί η προώθηση προγραμμάτων εκπαίδευσης και ψηφιακής σύνδεσης των αγροτικών περιοχών. Σε θέματα κοινωνικής προστασίας, η περιφέρεια οφείλει να επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση της φτώχειας και της ανεργίας. Τέλος, η ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων είναι εφικτή και ισχυρά δημοκρατική κατάκτηση με τη διοργάνωση δημόσιων διαβουλεύσεων για την ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης στην πράξη ακόμα και με ελεγκτικό και συμβουλευτικό χαρακτήρα.

Η ευρωπαϊκή πολιτική συνοχής στον δεύτερο βαθμό αυτοδιοίκησης στην κεντρική Μακεδονία αποτελεί τον γέφυρα για την επίτευξη της Ατζέντας Ευρώπη 2030. Συμβάλλει στη μείωση των ανισοτήτων και τη δημιουργία ενός βιώσιμου μέλλοντος για όλους τους κατοίκους της περιοχής. Είναι η ευκαιρία για την κεντρική Μακεδονία να εκμεταλλευτεί τους πόρους και τη στήριξη της ΕΕ για να διαμορφώσει ένα βιώσιμο και ανθρωποκεντρικό μέλλον, ανταποκρινόμενη στις προκλήσεις του αύριο.