«Τα θέματα που αφορούν στην κακοποίηση-παραμέληση του παιδιού αποτελούν μέρος της γενικότερης προβληματικής της κρίσης που διέρχεται η οικογένεια στη σύγχρονη κοινωνία καθώς και της αδυναμίας του συστήματος κοινωνικής φροντίδας να αντιμετωπίσει έγκαιρα και αποτελεσματικά την πολυπροβληματική οικογένεια.

          Το φαινόμενο της κακοποίησης παιδιού είναι γνωστό δια μέσου των αιώνων και εκδηλώνεται με διάφορες μορφές. Έχει βρεθεί ότι η κακοποίηση ενός παιδιού είναι αποτέλεσμα μιας οικογενειακής κρίσης Είναι σαν μια κραυγή απελπισίας από γονείς ανήμπορους να αντιμετωπίσουν τα πολλαπλά προβλήματα που έχουν συσσωρευτεί.

          Η κακοποίηση και παραμέληση των παιδιών περιλαμβάνει διάφορες μορφές ενεργητικής και παθητικής βίας και η αναγνώριση και αντιμετώπισή τους σχετίζονται με τις εκάστοτε αντιλήψεις  που επικρατούν στην κοινωνία για τα όρια στην ανθρώπινη συμπεριφορά και στις διαστάσεις του γονικού ρόλου, καθώς και στην επένδυση που κάθε κοινωνία εναποθέτει στο παιδί.

          Η κακοποίηση-παραμέληση παιδιού περιλαμβάνει διάφορες μορφές ενεργητικής και παθητικής βίας.

          1.Σωματική κακοποίηση: πρόκληση από άτομο φροντίδας ,τραυματισμού μη τυχαίου, μη αποδεκτού από το κοινωνικό πλαίσιο που  ζει το παιδί.

          2.Ψυχολογική-συναισθηματική κακοποίηση: η συστηματική ψυχολογική κακομεταχείριση ενός παιδιού, που επηρεάζει ή και αναστέλλει τη φυσιολογική ψυχική του εξέλιξη και ανάπτυξη.

          3.Σεξουαλική κακοποίηση: σεξουαλική  συμπεριφορά  ανάμεσα σε ένα παιδί και έναν ενήλικα ή ανάμεσα σε δύο παιδιά το ένα σημαντικά μεγαλύτερο.

4.Παραμέληση: η στέρηση φροντίδας και προστασίας που θέτει σε κίνδυνο την σωματική και ψυχική του ανάπτυξη.

Όλες οι μορφές κακοποίησης–παραμέλησης είναι εξαιρετικά επιζήμιες για το παιδί γιατί θέτουν σε κίνδυνο όχι μόνο τη ζωή του και τη σωματική του ακεραιότητα αλλά συγχρόνως αναστέλλουν τη φυσιολογική σωματική ψυχολογική και νοητική του ανάπτυξη, καθώς και την κοινωνική του προσαρμογή και εξέλιξη.

Ο  τραυματισμός παιδιού από τους γονείς του είναι ένδειξη μιας άρρωστης οικογένειας που χρήζει παρέμβασης. Όλες οι Κοινωνικές Υπηρεσίες που ασχολούνται με το παιδί και την οικογένεια καλούνται να αντιμετωπίσουν περιπτώσεις κακοποίησης και πιο συχνά παραμέλησης παιδιών τα οποία βρίσκονται σε κίνδυνο.

Στην Δ/νση Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών, οι παραπομπές περιπτώσεων  κακοποίησης –παραμέλησης  παιδιών γίνονται συνήθως μετά από καταγγελίες γειτόνων ή ατόμων του άμεσου ή ευρύτερου περιβάλλοντος του παιδιού, ή μετά από αναφορές του Συλλόγου «Το χαμόγελο του παιδιού» στην Εισαγγελία καθώς επίσης και άλλων φορέων όπως το σχολείο, η Κοινωνική Υπηρεσία του Νοσοκομείου κ.ά.

Μετά από εισαγγελική εντολή, διενεργείται η απαιτούμενη  Κοινωνική Έρευνα από τους Κοινωνικούς Λειτουργούς, προκειμένου να διαπιστωθεί το πρόβλημα, να διερευνηθούν οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες διαβίωσης του παιδιού, να εκτιμηθεί η γονική ικανότητα και να προταθούν λύσεις για την τυχόν απομάκρυνση του παιδιού και την στήριξη της οικογένειας, με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού. Η Κοινωνική Εκτίμηση, η Κοινωνική Αξιολόγηση της οικογένειας ολοκληρώνεται με την σύνταξη της Έκθεσης Κοινωνικής Έρευνας από τον Κοινωνικό Λειτουργό. Όταν κριθεί αναγκαίο γίνεται και ψυχολογική εκτίμηση του παιδιού (νοημοσύνη-προσωπικότητα) ή του γονιού αν χρειασθεί από Ψυχολόγο, καθώς και ψυχιατρική εκτίμηση των γονιών και του παιδιού από Παιδοψυχίατρο, σε συνεργασία με το Κέντρο Ψυχικής Υγείας.

Με εισαγγελική εντολή, απομακρύνεται το παιδί για να μεταφερθεί σε Νοσοκομείο προκειμένου για την ιατρική διάγνωση-αντιμετώπιση σε περίπτωση σοβαρής κακοποίησης. Σε περιπτώσεις  γονιών που κρίνεται με δικαστική απόφαση ότι δεν είναι ικανοί  να ασκήσουν γονικό ρόλο, οπότε εκδίδεται απόφαση αφαίρεσης της επιμέλειας, αποφασίζεται και  η απομάκρυνση του παιδιού από το οικογενειακό του περιβάλλον. Ακολουθεί η εισαγωγή  του σε κατάλληλο πλαίσιο παιδικής φροντίδας όπως τα Κέντρα Παιδικής Μέριμνας, τα παιδικά χωριά SOS, οι στέγες φιλοξενίας μη κυβερνητικών Οργανώσεων, ή εκκλησιαστικών, ή φιλανθρωπικών Οργανώσεων.

Παρατηρείται η έλλειψη δομών παιδικής προστασίας για την αποκατάσταση των παιδιών θυμάτων ενδοοικογενειακής  βίας, καθώς και Κοινωνικών Υπηρεσιών-Κέντρων υποστήριξης της οικογένειας, στον τομέα της πρόληψης και της θεραπείας. Επίσης επισημαίνεται η ανάγκη διεπιστημονικής ομάδας για την διάγνωση και θεραπευτική αντιμετώπιση των περιστατικών κακοποίησης.

Από την μελέτη 14 φακέλων από το αρχείο του Τμήματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών, οι οποίοι αφορούν περιπτώσεις γονιών που ενοχοποιήθηκαν για παιδική κακοποίηση-παραμέληση, επιβεβαιώνονται τα δεδομένα της βιβλιογραφίας και διαπιστώνονται τα εξής:

1.Οι περισσότεροι από αυτούς, έχουν ένα ευρύ φάσμα ψυχοπαθολογίας, μερικοί από αυτούς έχουν οριακή νοημοσύνη ή σωματική νόσο.

2.Αντιμετωπίζουν κοινωνικοοικονομικό πρόβλημα και συνεπώς οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες διαβίωσης των παιδιών είναι ιδιαίτερα προβληματικές.

3.Παρατηρούνται διαταραγμένες διαπροσωπικές σχέσεις μέσα στην οικογένεια, ανωριμότητα γονιών, με ανάγκες για εξάρτηση (ιστορικό χρήσης αλκοόλ ή εξάρτησης από ουσίες).

           4.  Οι ίδιοι  οι γονείς αναφέρουν αρνητικά βιώματα και διαταραγμένη γονική σχέση στην πατρική τους οικογένεια .                                      

          5.Η μητέρα στερείται υποστηρικτικού περιβάλλοντος, συνήθως βιώνει την κοινωνική απομόνωση.

          6.Παρατηρείται προβολή των αρνητικών γονεϊκών χαρακτηριστικών προς το παιδί όπου στρέφεται η επιθετικότητα των γονιών, οι οποίοι συχνά έχουν εξωπραγματικές απαιτήσεις από το παιδί.

          Οι οικογένειες αυτές βιώνουν συνεχείς κρίσεις στον κύκλο της ζωής τους και είναι φορτισμένες με ποικίλους εξωτερικούς στρεσογόνους παράγοντες όπως η ανεργία, η ένδεια, η κακή ψυχοσωματική υγεία, ο κοινωνικός αποκλεισμός και η περιθωριοποίηση.

          Ο βαθμός του πολιτισμού κάθε χώρας κρίνεται από την επένδυση που κάνει στα παιδιά της. Είναι επιτακτική ανάγκη η πολιτεία να επενδύσει στην υποστήριξη της Ελληνικής οικογένειας. Με τον έγκαιρο εντοπισμό των οικογενειών που χαρακτηρίζονται «υψηλού κινδύνου» και την κατάλληλη υποστήριξη  μπορεί να ξεπεραστούν τα προβλήματα που οδηγούν τους γονείς στην άσκηση βίας προς τα παιδιά τους, καθότι η ενδοοικογενειακή βία έχει περιγραφεί ως «ο προθάλαμος» της βίας στην επόμενη γενιά.

Σ αυτό μπορούμε να βοηθήσουμε όλοι, οι φορείς Υγείας-Πρόνοιας, Εκπαίδευσης, Δημόσιας Τάξης, Δικαιοσύνης, Υπηρεσίες Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Κοινωνικοί φορείς Ιδιωτικής Πρωτοβουλίας, η Εκκλησία, οι μη κυβερνητικές Οργανώσεις, οι φιλανθρωπικοί φορείς αλλά και ο καθένας από μας, ως εθελοντής  πολίτης. Όλοι μαζί μπορούμε να συμβάλλουμε στον κοινωνικό προβληματισμό και την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση των ευπαθών ομάδων και των οικογενειών που χρήζουν βοήθειας, ιδιαίτερα στις μέρες μας που η κοινωνική αλληλεγγύη αποτελεί επιτακτική ανάγκη .