του Μιχάλη Σωτηρίου

O Χαίμ Κωνσταντινίδης, γεννήθηκε στη Ζάκυνθο στα 1933, είναι Ρωμανιώτης Εβραίος (δηλαδή ελληνική καταγωγή και ελληνική μητρική γλώσσα) που ζεί στο Ισραήλ από το 1946.

Μέσα στη χρονιά δυό αμερικανικές  ταινίες (ένα ντοκυμαντέρ και μια μικρού μήκους) με έλληνες σκηνοθέτες και παραγωγό τον Σίντ Γκάνις (με καταγωγή από εβραική οικογένεια των Ιωαννίνων) θα παρουσιάσουν την ιστορία του. Όπως και των 275 Εβραίων της Ζακύνθου που γλύτωσαν το στρατόπεδο συγκέντρωσης  Άουσβιτς με την αυταπάρνηση των ελλήνων κατοίκων και με την πρωτοβουλία του τότε μητροπολίτη Χρυσοστόμου και του δημάρχου Λουκά Καρρέρ.

Την ιστορία αυτή  διδάσκονται στο Ισραήλ τα παιδιά του Δημοτικού (τη Ζάκυνθο την ονομάζουν «το νησί των δικαίων»).

                                          *********************************

Πρίν αρκετά χρόνια είχα την τύχη να βρεθώ ταξιδιώτης στους τόπους της Γής της Επαγγελίας, την Παλαιστίνη (εβραική επικράτεια, αραβική Δυτική όχθη και ανατολική  λωρίδα της Γάζας), πέρα από τις συνήθεις τουριστικές διαδρομές, με οδηγούς, φυσικούς και πνευματικούς, δύο πατέρες. Αγιορίτης μοναχός ο ένας, διδάκτορας στη Βυζαντινή Αρχαιολογία ο άλλος και οι δυό γνώστες της περιοχής όπως και της θεολογίας.

Η Παλαιστίνη είναι ένας τόπος όπου το ελληνικό πολιτισμικό και θρησκευτικό αποτύπωμα χρειάζεται ενίσχυση γιατί διατηρείται με λιγοστούς, αφανείς οσίους και οσιομάρτυρες της καθημερινότητας, κάποτε-κάποτε.

Η Παλαιστίνη είναι μοναδική: ένας τόπος ιερός για όλες σχεδόν τις θρησκείες, ένα συνεχές διαδραστικό Μουσείο Θρησκειών ,ένας τόπος όπου η ιστορία είναι παρούσα σε κάθε μικρή ή μεγάλη διαδρομή. Ένας τόπος στον οποίο ποτέ δε σταμάτησαν οι θυσίες ανθρώπων, σε όποια μεριά κι αν ανήκουν, γιατί τα εντόπια συμφέροντα και οι ξένες επιρροές (γειτονικές και άλλες πολύ μακρινές) απομακρύνουν συνεχώς κάθε επίτευξη μόνιμης ειρηνικής συμβίωσης: Ένας αιώνιος Τόπος Δακρύων.

Αν δε πάς εκεί, αν δε ζήσεις την καθημερινή ζωή στις Ισραηλινές και Παλαιστινιακές περιοχές, αν δεν πορευτείς στο σκληροτράχηλο και άνυδρο τόπο, δε μπορείς να καταλάβεις την ιερότητα, την τραγικότητα, τις σισσύφειες προσπάθειες και δυνατότητες των ανθρώπων του.

…Φίλε μου, δε θα τρέξει ο Νείλος στο Βόλγα¹,

ούτε ο Κόγκο, ούτε ο Ιορδάνης στον Ευφράτη.

Κάθε ποτάμι έχει πηγή, πορεία και ζωή.

Φίλε μου, η γή μας δεν είναι στείρα,

κάθε γή ξαναγεννιέται…

                                        ***********************************

Στον τόπο αυτό επέστρεψαν οι Ισραηλίτες το 1946,όπως και σε ιστορικές άλλες εποχές, για να κάνουν το δικό τους κράτος, περιορίζουν συνεχώς το ζωτικό χώρο των Παλαιστινίων. Έτσι, ξανάρχισε το αιματοκύλισμα σ’ αυτή την άνυδρη περιοχή. Κι ο άγνωστος Παλαιστίνιος ποιητής τη δεκαετίας του 1970 γράφει τους στίχους:

…Μητέρα μη ξεριζώνεις τα δάκρυα, κράτα μερικά στη στέρνα².

   Μπορεί να’ ναι για τον πατέρα σου

   ή το γυιό του ή για μένα το φίλο του.

   Κράτα για μας δυό δάκρυα γι’αύριο.

Κι αντί οι δυο λαοί να ζούν συνεργατικά και ειρηνικά απέναντι στη σκληράδα και τη φτώχεια της περιοχής, φανατίστηκαν και πολεμιούνται αλύπητα. Παρασέρνονται από συμφέροντα αλλότριων τόπων και κάθε λογής φανατικών εντόπιων,ξένων,μικρών, μεγάλων εξουσιαστών, που προτάσσουν προσχήματικές διαστρεβλωμένες θρησκευτικές και φυλετικές αντιλήψεις. Πάντα, όμως, κάποιοι κι εκεί ονειρεύονται, χωρίς ίσως να το πολυπιστεύουν, ένα ειρηνικό αύριο:

 …ο ήλιος περνά τα σύνορα, σωπαίνουν τα όπλα³,

ο  κορυδαλλός αρχίζει το πρωινό τραγούδι

στην Τουλκαρέμ. Και πετά μακριά να δειπνήσει

με τα πουλιά του κιμπούτς. Ένα μοναχικό γαιδουράκι

περπατά μέσα απ’τη γραμμή της φωτιάς…

…Απ’τις τσαλακωμένες ελπίδες, απ’ το μαρτύριό σου⁴,

απ’τα κλεμμένα χαμόγελα των παιδιών, απ’τα βάσανα,

απ’ τους ματοβαμμένους τοίχους, απ’ την ανατριχίλα της ζωής

και του θανάτου, θα ξεφυτρώσει η ζωή.

                                   ****************************

^1,2,3,4

Οι στίχοι είναι από ποιήματα άγνωστων Παλαιστίνιων ποιητών της δεκαετίας του 1970.